Passports

Ημέρα εθνικής επετείου η σημερινή για τον Ελληνισμό που γιορτάζει την συμπλήρωση 196 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού.

Το PASsports σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα-χρονικό στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην Ελευθερία και την Εθνική Παλιγγενεσία.

Α. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο σημαίνοντας την έναρξη του αγώνα. Στο Ιάσιο ο Υψηλάντης κήρυξε επίσημα την επανάσταση και ο Γεωργάκης Ολύμπιος έσπευσε να ενωθεί μαζί του (26 Φεβρουαρίου). Στον έρανο που επακολούθησε συγκεντρώθηκε ποσό ενός εκατομμυρίου γροσίων, ενώ ο Καντακουζηνός ανέλαβε την αρχηγία του Ιερού Λόχου, που τον αποτέλεσαν 500 νέοι σπουδαστές. Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Στο Γαλάτσι οι Έλληνες με επικεφαλής τον Καρπενησιώτη συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με τους Τούρκους και κατόρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές τους. Στο Δραγατσάνι όμως ο Ιερός Λόχος συνετρίβη και στη μονή του Σέκου ο Γεωργάκης Ολύμπιος και οι συμπολεμιστές του ανατινάχτηκαν μαζί με την πυριτιδαποθήκη για να μην παραδοθούν. Σύντομη και άτυχη υπήρξε η πρώτη προσπάθεια των αγωνιστών στη Μολδοβλαχία. Διευκόλυνε όμως παρ' όλα αυτά και προετοίμασε την έκρηξη της επανάστασης στο Μοριά, στη Ρούμελη, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στα νησιά.

Β. Η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα

Μετά την αποτυχία του Υψηλάντη, πρώτη εξεγέρθηκε η Πελοπόννησος. Στις 22 Μαρτίου 1821 επιτεύχθηκε η άλωση της Καλαμάτας, ως επίσημη όμως έναρξη του αγώνα θεωρείται η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε σαν πυρκαγιά σε ολόκληρη την Ελλάδα.Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδορίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους επαναστατημένους Έλληνες απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι. Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη, στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη.

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας, και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο. Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

Γ. Το χρονικό του Αγώνα

 Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Επανάστασης σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες, ο εμφύλιος πόλεμος όμως που ξεσπά μεταξύ των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων για την ηγεσία του Αγώνα προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα και φέρνει τον Αγώνα σε οριακό σημείο. Η απουσία μιας ηγετικής μορφής που θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές είναι φανερή.

Παρά την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο το 1821 ως ανώτατου πληρεξούσιου της Φιλικής Εταιρείας δημιουργούνται από τους κοτζαμπάσηδες με την υποστήριξη των Φαναριωτών Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και Θεόδωρου Νέγρη τοπικές Γερουσίες (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία της Δυτικής Στερεάς, Άρειος Πάγος), ενώ ο αρχιστράτηγος Κολοκοτρώνης πασχίζει να επιβληθεί στους άτακτους στρατιώτες, άμαθους σε κάθε μορφής οργάνωση και πειθαρχία, που διοικούνται από αρχηγούς με έντονο το αίσθημα του τοπικισμού και του εγωισμού. Παράλληλα η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, καθώς η Ιερή Συμμαχία φοβάται την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

1822

Στις 14 Ιανουαρίου κυριεύτηκε ο Ακροκόρινθος, στις 19 Φεβρουαρίου επαναστάτησε η Νάουσα με τον Καρατάσο, στις 20 ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης νίκησε τον τουρκικό στόλο στον κόλπο της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου ο Λυκούργος Λογοθέτης με 2.000 Σαμίους κατέλαβε τη Χίο, αλλά η τουρκική αρμάδα αποβίβασε 30.000 άνδρες, οι οποίοι προέβησαν στην τρομερή σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης εκδικήθηκε για τη σφαγή με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας (7 Ιουνίου). Ο Χουρσίτ πασάς πολιόρκησε τους Σουλιώτες, σε βοήθεια των οποίων σπεύδουν ο Μαυροκορδάτος και ο Κυρ. Μαυρομιχάλης. Στο Κομπότι οι Έλληνες και πολλοί φιλέλληνες νικούν, ακολουθεί όμως η μεγάλη καταστροφή του Πέτα.

Ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης εισβάλλει στην Πελοπόννησο, αλλά στις 26 Ιουλίου το στράτευμά του έπαθε μεγάλη καταστροφή από τον Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, όπου ο Νικηταράς, για δεύτερη φορά, αναδείχτηκε τουρκοφάγος. Από τις 8-11 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος συγκρούστηκε στο Ναύπλιο με τον τουρκικό, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σούδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, για να κάμψουν την αντίστασή της. Στις 25 Οκτωβρίου ο Κιουταχής και ο Βρυώνης στρατοπέδευσαν έξω από το Μεσολόγγι. Στις 27 ο Κανάρης πυρπόλησε στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, ο οποίος κατέφυγε στον Ελλήσποντο, και ο Στάικος Σταματόπουλος κυρίευσε το απόρθητο Παλαμήδι. Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

Στις 15 Ιανουαρίου ο Καραϊσκάκης απώθησε τους Τούρκους από τα Άγραφα. Στις 29 Μαρτίου συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος. Τον Μάιο νίκησαν τους Τούρκους ο Κριεζιώτης στην Κάρυστο, ο Μ. Μπότσαρης στη Βόνιτσα και ο Καρατάσος στο Τρίκερι. Στις 21 Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες νίκησε τον Μουσταή στο Καρπενήσι, αλλά σκοτώθηκε  και ο ίδιος. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως συνεχίζεται, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διορίζεται πρόεδρος του Εκτελεστικού και αφαιρείται ο βαθμός του αρχιστράτηγου από τον Θ. Κολοκοτρώνη, οπότε σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις από τον Γ. Κουντουριώτη και τον Θ. Κολοκοτρώνη. Παράλληλα η αλλαγή κυβέρνησης στην Αγγλία φέρνει στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών τον φιλέλληνα Γ. Κάνινγκ (1822), ο οποίος αποφασίζει να υποστηρίξει την ελληνική επανάσταση, με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελος της Αγγλίας την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλλαγή στη στάση της αγγλικής πολιτικής παρακινεί τον τσάρο να αναλάβει πρωτοβουλίες και να υποβάλει στην Πύλη υπόμνημα με το οποίο προτείνεται η δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών επαρχιών υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίπτεται τόσο από την Πύλη και τους εμπόλεμους Έλληνες, όσο και από την Ιερή Συμμαχία.

1824

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 η άφιξη του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι εμψυχώνει τους αγωνιστές και προκαλεί πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, στις 7 Απριλίου όμως ο Μπάιρον πέθανε στην ίδια πόλη. Στις 7 Ιουνίου οι Αιγύπτιοι, τους οποίους κάλεσαν για ενίσχυση οι Τούρκοι, κατέστρεψαν την Κάσο. Στις 9 Ιουνίου κυριεύτηκε το ηρωικό νησί των Ψαρών. Προς το τέλος του Ιουλίου οι Σαχτούρης, Κανάρης, Ματρόζος, Βατικιώτης και Ραφαλιάς σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες στη θάλασσα και στις 29 Αυγούστου σημείω
σε νέα λαμπρή επιτυχία στον Γέροντα. Στις 22 Σεπτεμβρίου πυρπολήθηκαν δύο εχθρικά πολεμικά κοντά στη Χίο και την 1 Νοεμβρίου, ύστερα από σφοδρή σύγκρουση κοντά στο Ηράκλειο, αναγκάστηκε ο στόλος του Ιμπραήμ να υποχωρήσει.

1825

Στις 12 Φεβρουαρίου ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και στις 16 Απριλίου στο Σχοινόλακκα της Μεσσηνίας ο Καρατάσος με τους Μακεδόνες του αντιμετώπισε με επιτυχία τους Αιγύπτιους. Στη Σφακτηρία όμως νίκησαν οι Αιγύπτιοι και σκοτώθηκαν οι Τσαμαδός, Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο φιλέλληνας Σανταρόζα. Στις 23 Απριλίου άρχισε η Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Στις 20 Μαΐου σκοτώθηκε ηρωικά ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι. Πιεσμένη από τη λαϊκή κατακραυγή και πανικόβλητη από την προέλαση του Ιμπραήμ η κυβέρνηση πείθεται τελικά να απελευθερώσει τους αιχμάλωτους οπλαρχηγούς και αναθέτει ξανά στον Κολοκοτρώνη τη στρατιωτική αρχηγία του Αγώνα. Στους Μύλους στις 13 Μαΐου ο Μακρυγιάννης και ο Κ. Μαυρομιχάλης αναχαίτισαν τον Ιμπραήμ, που προχώρησε για το Ναύπλιο. Τον Δεκέμβριο ο Ιμπραήμ πήγε στο Μεσολόγγι για να πάρει μέρος στην πολιορκία.

1826

Στις 10 Απριλίου πραγματοποιείται η έξοδος του Μεσολογγίου. Οι πολιορκημένοι, αποκλεισμένοι για μήνες από στεριά και θάλασσα χωρίς δυνατότητα ανεφοδιασμού από τον ελληνικό στόλο και αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις αρρώστιες, επιχειρούν έξοδο από το Μεσολόγγι. Το σχέδιο όμως των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τούρκους και η ηρωική έξοδος κατέληξε σε σφαγή. Όσοι από τους Μεσολογγίτες καταφέρνουν να επιζήσουν καταφεύγουν στα νησιά του Ιονίου, ενώ ο ηρωισμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" (κατά την έκφραση του Διονυσίου Σολωμού) προκαλεί για μια ακόμη φορά έξαρση του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη. Στις 22 και 24 Ιουνίου οι Μανιάτες αποκρούουν τους Οθωμανούς στη Βέργα. Στις 27 και 28 οι Αιγύπτιοι νικούνται στη Μανιάκοβα και το Πολυτσάραβο. Στις 3 Αυγούστου ο Κιουταχής κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη. Οι Καραϊσκάκης και Φαβιέρος στρατοπέδευσαν στο Χαϊδάρι και στις 8 Αυγούστου συγκρούστηκαν με τους Τούρκους. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες απέκτησαν το πρώτο πολεμικό ατμόπλοιο το "Καρτερία" και τον Δεκέμβριο τη φρεγάτα "Ελλάς". Στην Ακρόπολη σκοτώθηκε ο Γκούρας και διορίστηκε φρούραρχος ο Κριεζιώτης, που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο με 500 πολεμιστές. Στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης συνέτριψε τους Οθωμανούς (18-23 Νοεμβρίου) και την 1 Δεκεμβρίου ο Φαβιέρος ανέβηκε στην Ακρόπολη με 500 άνδρες. Στο μεταξύ, μετά την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, διαμορφώνονται στην Ελλάδα το ρωσικό, το αγγλικό και το γαλλικό κόμμα, οι οπαδοί των οποίων προσβλέπουν στη βοήθεια των αντίστοιχων ξένων δυνάμεων, ενώ η Δ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και διορίζει αρχιστράτηγο τον Άγγλο Τζορτζ και αρχιναύαρχο τον επίσης Άγγλο Κόχραν.

1827

Στις 18 Ιανουαρίου οι Σουλιώτες απέκρουσαν στο Δίστομο τον Κιουταχή και ελευθέρωσαν το φρούριο των Σαλώνων. Ύστερα απ' αυτό ο Κιουταχής στράφηκε στην Αττική και στις 30 Ιανουαρίου επιτέθηκε εναντίον του Γκόρντον στην Καστέλλα. Στο Κερατσίνι διεξήγαγε σφοδρούς αγώνες ο Καραϊσκάκης κατά του Κιουταχή, ενώ στο Φάληρο αποβιβάστηκε ο αρχιναύαρχος Κόχραν και ο αρχιστράτηγος Τσορτς. Από 8 μέχρι 13 Απριλίου διεξάγονταν καθημερινά μάχες και στις 23 τραυματίστηκε θανάσιμα ο Καραϊσκάκης. Επακολούθησε σειρά αποτυχιών και στις 27 Μαΐου η Ακρόπολη παραδόθηκε στον Κιουταχή. Στις 24 Ιουνίου οι υπερασπιστές του Μεγάλου Σπηλαίου (600) απέκρουσαν τους στρατιώτες του Ιμπραήμ (3.000) και τους υποχρέωσαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού.

Η Επανάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ θριαμβεύει σε ξηρά και θάλασσα, η επέμβαση των ξένων δυνάμεων όμως έσωσε την κατάσταση. Μετά από συνεννοήσεις των τριών Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται το πρωτόκολλο του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), το οποίο αναγνωρίζει την αυτονομία της Ελλάδας, ενώ οι μοίρες του συμμαχικού στόλου καταπλέουν στις ελληνικές θάλασσες. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου έκρινε οριστικά την τύχη του Αγώνα, καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υφίσταται πανωλεθρία από τον στόλο των Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 με τις διπλωματικές του ενέργειες επιτάχυνε τις εξελίξεις, καταφέρνοντας να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Ρωσία προσπάθώντας να στρέψει την κατάσταση προς όφελός της και να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία, ενώ η Γαλλία φροντίζει να στείλει στην Πελοπόννησο ένα εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 14.000 άνδρες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζόν για να απομακρύνει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα.

Ημέρα εθνικής επετείου η σημερινή για τον Ελληνισμό που γιορτάζει την 197η επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού.

Το PASsports σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα-χρονικό στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην Ελευθερία και την Εθνική Παλιγγενεσία.

Α. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο σημαίνοντας την έναρξη του αγώνα. Στο Ιάσιο ο Υψηλάντης κήρυξε επίσημα την επανάσταση και ο Γεωργάκης Ολύμπιος έσπευσε να ενωθεί μαζί του (26 Φεβρουαρίου). Στον έρανο που επακολούθησε συγκεντρώθηκε ποσό ενός εκατομμυρίου γροσίων, ενώ ο Καντακουζηνός ανέλαβε την αρχηγία του Ιερού Λόχου, που τον αποτέλεσαν 500 νέοι σπουδαστές. Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Στο Γαλάτσι οι Έλληνες με επικεφαλής τον Καρπενησιώτη συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με τους Τούρκους και κατόρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές τους. Στο Δραγατσάνι όμως ο Ιερός Λόχος συνετρίβη και στη μονή του Σέκου ο Γεωργάκης Ολύμπιος και οι συμπολεμιστές του ανατινάχτηκαν μαζί με την πυριτιδαποθήκη για να μην παραδοθούν. Σύντομη και άτυχη υπήρξε η πρώτη προσπάθεια των αγωνιστών στη Μολδοβλαχία. Διευκόλυνε όμως παρ' όλα αυτά και προετοίμασε την έκρηξη της επανάστασης στο Μοριά, στη Ρούμελη, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στα νησιά.

Β. Η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα

Μετά την αποτυχία του Υψηλάντη, πρώτη εξεγέρθηκε η Πελοπόννησος. Στις 22 Μαρτίου 1821 επιτεύχθηκε η άλωση της Καλαμάτας, ως επίσημη όμως έναρξη του αγώνα θεωρείται η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε σαν πυρκαγιά σε ολόκληρη την Ελλάδα.Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδορίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους επαναστατημένους Έλληνες απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι. Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη, στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη.

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας, και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο. Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

Γ. Το χρονικό του Αγώνα

 Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Επανάστασης σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες, ο εμφύλιος πόλεμος όμως που ξεσπά μεταξύ των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων για την ηγεσία του Αγώνα προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα και φέρνει τον Αγώνα σε οριακό σημείο. Η απουσία μιας ηγετικής μορφής που θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές είναι φανερή.

Παρά την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο το 1821 ως ανώτατου πληρεξούσιου της Φιλικής Εταιρείας δημιουργούνται από τους κοτζαμπάσηδες με την υποστήριξη των Φαναριωτών Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και Θεόδωρου Νέγρη τοπικές Γερουσίες (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία της Δυτικής Στερεάς, Άρειος Πάγος), ενώ ο αρχιστράτηγος Κολοκοτρώνης πασχίζει να επιβληθεί στους άτακτους στρατιώτες, άμαθους σε κάθε μορφής οργάνωση και πειθαρχία, που διοικούνται από αρχηγούς με έντονο το αίσθημα του τοπικισμού και του εγωισμού. Παράλληλα η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, καθώς η Ιερή Συμμαχία φοβάται την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

1822

Στις 14 Ιανουαρίου κυριεύτηκε ο Ακροκόρινθος, στις 19 Φεβρουαρίου επαναστάτησε η Νάουσα με τον Καρατάσο, στις 20 ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης νίκησε τον τουρκικό στόλο στον κόλπο της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου ο Λυκούργος Λογοθέτης με 2.000 Σαμίους κατέλαβε τη Χίο, αλλά η τουρκική αρμάδα αποβίβασε 30.000 άνδρες, οι οποίοι προέβησαν στην τρομερή σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης εκδικήθηκε για τη σφαγή με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας (7 Ιουνίου). Ο Χουρσίτ πασάς πολιόρκησε τους Σουλιώτες, σε βοήθεια των οποίων σπεύδουν ο Μαυροκορδάτος και ο Κυρ. Μαυρομιχάλης. Στο Κομπότι οι Έλληνες και πολλοί φιλέλληνες νικούν, ακολουθεί όμως η μεγάλη καταστροφή του Πέτα.

Ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης εισβάλλει στην Πελοπόννησο, αλλά στις 26 Ιουλίου το στράτευμά του έπαθε μεγάλη καταστροφή από τον Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, όπου ο Νικηταράς, για δεύτερη φορά, αναδείχτηκε τουρκοφάγος. Από τις 8-11 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος συγκρούστηκε στο Ναύπλιο με τον τουρκικό, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σούδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, για να κάμψουν την αντίστασή της. Στις 25 Οκτωβρίου ο Κιουταχής και ο Βρυώνης στρατοπέδευσαν έξω από το Μεσολόγγι. Στις 27 ο Κανάρης πυρπόλησε στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, ο οποίος κατέφυγε στον Ελλήσποντο, και ο Στάικος Σταματόπουλος κυρίευσε το απόρθητο Παλαμήδι. Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

Στις 15 Ιανουαρίου ο Καραϊσκάκης απώθησε τους Τούρκους από τα Άγραφα. Στις 29 Μαρτίου συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος. Τον Μάιο νίκησαν τους Τούρκους ο Κριεζιώτης στην Κάρυστο, ο Μ. Μπότσαρης στη Βόνιτσα και ο Καρατάσος στο Τρίκερι. Στις 21 Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες νίκησε τον Μουσταή στο Καρπενήσι, αλλά σκοτώθηκε  και ο ίδιος. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως συνεχίζεται, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διορίζεται πρόεδρος του Εκτελεστικού και αφαιρείται ο βαθμός του αρχιστράτηγου από τον Θ. Κολοκοτρώνη, οπότε σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις από τον Γ. Κουντουριώτη και τον Θ. Κολοκοτρώνη. Παράλληλα η αλλαγή κυβέρνησης στην Αγγλία φέρνει στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών τον φιλέλληνα Γ. Κάνινγκ (1822), ο οποίος αποφασίζει να υποστηρίξει την ελληνική επανάσταση, με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελος της Αγγλίας την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλλαγή στη στάση της αγγλικής πολιτικής παρακινεί τον τσάρο να αναλάβει πρωτοβουλίες και να υποβάλει στην Πύλη υπόμνημα με το οποίο προτείνεται η δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών επαρχιών υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίπτεται τόσο από την Πύλη και τους εμπόλεμους Έλληνες, όσο και από την Ιερή Συμμαχία.

1824

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 η άφιξη του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι εμψυχώνει τους αγωνιστές και προκαλεί πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, στις 7 Απριλίου όμως ο Μπάιρον πέθανε στην ίδια πόλη. Στις 7 Ιουνίου οι Αιγύπτιοι, τους οποίους κάλεσαν για ενίσχυση οι Τούρκοι, κατέστρεψαν την Κάσο. Στις 9 Ιουνίου κυριεύτηκε το ηρωικό νησί των Ψαρών. Προς το τέλος του Ιουλίου οι Σαχτούρης, Κανάρης, Ματρόζος, Βατικιώτης και Ραφαλιάς σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες στη θάλασσα και στις 29 Αυγούστου σημείω
σε νέα λαμπρή επιτυχία στον Γέροντα. Στις 22 Σεπτεμβρίου πυρπολήθηκαν δύο εχθρικά πολεμικά κοντά στη Χίο και την 1 Νοεμβρίου, ύστερα από σφοδρή σύγκρουση κοντά στο Ηράκλειο, αναγκάστηκε ο στόλος του Ιμπραήμ να υποχωρήσει.

1825

Στις 12 Φεβρουαρίου ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και στις 16 Απριλίου στο Σχοινόλακκα της Μεσσηνίας ο Καρατάσος με τους Μακεδόνες του αντιμετώπισε με επιτυχία τους Αιγύπτιους. Στη Σφακτηρία όμως νίκησαν οι Αιγύπτιοι και σκοτώθηκαν οι Τσαμαδός, Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο φιλέλληνας Σανταρόζα. Στις 23 Απριλίου άρχισε η Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Στις 20 Μαΐου σκοτώθηκε ηρωικά ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι. Πιεσμένη από τη λαϊκή κατακραυγή και πανικόβλητη από την προέλαση του Ιμπραήμ η κυβέρνηση πείθεται τελικά να απελευθερώσει τους αιχμάλωτους οπλαρχηγούς και αναθέτει ξανά στον Κολοκοτρώνη τη στρατιωτική αρχηγία του Αγώνα. Στους Μύλους στις 13 Μαΐου ο Μακρυγιάννης και ο Κ. Μαυρομιχάλης αναχαίτισαν τον Ιμπραήμ, που προχώρησε για το Ναύπλιο. Τον Δεκέμβριο ο Ιμπραήμ πήγε στο Μεσολόγγι για να πάρει μέρος στην πολιορκία.

1826

Στις 10 Απριλίου πραγματοποιείται η έξοδος του Μεσολογγίου. Οι πολιορκημένοι, αποκλεισμένοι για μήνες από στεριά και θάλασσα χωρίς δυνατότητα ανεφοδιασμού από τον ελληνικό στόλο και αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις αρρώστιες, επιχειρούν έξοδο από το Μεσολόγγι. Το σχέδιο όμως των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τούρκους και η ηρωική έξοδος κατέληξε σε σφαγή. Όσοι από τους Μεσολογγίτες καταφέρνουν να επιζήσουν καταφεύγουν στα νησιά του Ιονίου, ενώ ο ηρωισμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" (κατά την έκφραση του Διονυσίου Σολωμού) προκαλεί για μια ακόμη φορά έξαρση του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη. Στις 22 και 24 Ιουνίου οι Μανιάτες αποκρούουν τους Οθωμανούς στη Βέργα. Στις 27 και 28 οι Αιγύπτιοι νικούνται στη Μανιάκοβα και το Πολυτσάραβο. Στις 3 Αυγούστου ο Κιουταχής κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη. Οι Καραϊσκάκης και Φαβιέρος στρατοπέδευσαν στο Χαϊδάρι και στις 8 Αυγούστου συγκρούστηκαν με τους Τούρκους. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες απέκτησαν το πρώτο πολεμικό ατμόπλοιο το "Καρτερία" και τον Δεκέμβριο τη φρεγάτα "Ελλάς". Στην Ακρόπολη σκοτώθηκε ο Γκούρας και διορίστηκε φρούραρχος ο Κριεζιώτης, που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο με 500 πολεμιστές. Στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης συνέτριψε τους Οθωμανούς (18-23 Νοεμβρίου) και την 1 Δεκεμβρίου ο Φαβιέρος ανέβηκε στην Ακρόπολη με 500 άνδρες. Στο μεταξύ, μετά την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, διαμορφώνονται στην Ελλάδα το ρωσικό, το αγγλικό και το γαλλικό κόμμα, οι οπαδοί των οποίων προσβλέπουν στη βοήθεια των αντίστοιχων ξένων δυνάμεων, ενώ η Δ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και διορίζει αρχιστράτηγο τον Άγγλο Τζορτζ και αρχιναύαρχο τον επίσης Άγγλο Κόχραν.

1827

Στις 18 Ιανουαρίου οι Σουλιώτες απέκρουσαν στο Δίστομο τον Κιουταχή και ελευθέρωσαν το φρούριο των Σαλώνων. Ύστερα απ' αυτό ο Κιουταχής στράφηκε στην Αττική και στις 30 Ιανουαρίου επιτέθηκε εναντίον του Γκόρντον στην Καστέλλα. Στο Κερατσίνι διεξήγαγε σφοδρούς αγώνες ο Καραϊσκάκης κατά του Κιουταχή, ενώ στο Φάληρο αποβιβάστηκε ο αρχιναύαρχος Κόχραν και ο αρχιστράτηγος Τσορτς. Από 8 μέχρι 13 Απριλίου διεξάγονταν καθημερινά μάχες και στις 23 τραυματίστηκε θανάσιμα ο Καραϊσκάκης. Επακολούθησε σειρά αποτυχιών και στις 27 Μαΐου η Ακρόπολη παραδόθηκε στον Κιουταχή. Στις 24 Ιουνίου οι υπερασπιστές του Μεγάλου Σπηλαίου (600) απέκρουσαν τους στρατιώτες του Ιμπραήμ (3.000) και τους υποχρέωσαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού.

Η Επανάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ θριαμβεύει σε ξηρά και θάλασσα, η επέμβαση των ξένων δυνάμεων όμως έσωσε την κατάσταση. Μετά από συνεννοήσεις των τριών Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται το πρωτόκολλο του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), το οποίο αναγνωρίζει την αυτονομία της Ελλάδας, ενώ οι μοίρες του συμμαχικού στόλου καταπλέουν στις ελληνικές θάλασσες. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου έκρινε οριστικά την τύχη του Αγώνα, καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υφίσταται πανωλεθρία από τον στόλο των Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 με τις διπλωματικές του ενέργειες επιτάχυνε τις εξελίξεις, καταφέρνοντας να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Ρωσία προσπάθώντας να στρέψει την κατάσταση προς όφελός της και να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία, ενώ η Γαλλία φροντίζει να στείλει στην Πελοπόννησο ένα εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 14.000 άνδρες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζόν για να απομακρύνει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα.

Ημέρα εθνικής επετείου η σημερινή για τον Ελληνισμό που γιορτάζει την 198η επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού.

Το PASsports σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα-χρονικό στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην Ελευθερία και την Εθνική Παλιγγενεσία.

Α. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο σημαίνοντας την έναρξη του αγώνα. Στο Ιάσιο ο Υψηλάντης κήρυξε επίσημα την επανάσταση και ο Γεωργάκης Ολύμπιος έσπευσε να ενωθεί μαζί του (26 Φεβρουαρίου). Στον έρανο που επακολούθησε συγκεντρώθηκε ποσό ενός εκατομμυρίου γροσίων, ενώ ο Καντακουζηνός ανέλαβε την αρχηγία του Ιερού Λόχου, που τον αποτέλεσαν 500 νέοι σπουδαστές. Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Στο Γαλάτσι οι Έλληνες με επικεφαλής τον Καρπενησιώτη συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με τους Τούρκους και κατόρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές τους. Στο Δραγατσάνι όμως ο Ιερός Λόχος συνετρίβη και στη μονή του Σέκου ο Γεωργάκης Ολύμπιος και οι συμπολεμιστές του ανατινάχτηκαν μαζί με την πυριτιδαποθήκη για να μην παραδοθούν. Σύντομη και άτυχη υπήρξε η πρώτη προσπάθεια των αγωνιστών στη Μολδοβλαχία. Διευκόλυνε όμως παρ' όλα αυτά και προετοίμασε την έκρηξη της επανάστασης στο Μοριά, στη Ρούμελη, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στα νησιά.

Β. Η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα

Μετά την αποτυχία του Υψηλάντη, πρώτη εξεγέρθηκε η Πελοπόννησος. Στις 22 Μαρτίου 1821 επιτεύχθηκε η άλωση της Καλαμάτας, ως επίσημη όμως έναρξη του αγώνα θεωρείται η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε σαν πυρκαγιά σε ολόκληρη την Ελλάδα.Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδορίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους επαναστατημένους Έλληνες απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι. Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη, στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη.

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας, και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο. Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

Γ. Το χρονικό του Αγώνα

 Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Επανάστασης σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες, ο εμφύλιος πόλεμος όμως που ξεσπά μεταξύ των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων για την ηγεσία του Αγώνα προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα και φέρνει τον Αγώνα σε οριακό σημείο. Η απουσία μιας ηγετικής μορφής που θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές είναι φανερή.

Παρά την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο το 1821 ως ανώτατου πληρεξούσιου της Φιλικής Εταιρείας δημιουργούνται από τους κοτζαμπάσηδες με την υποστήριξη των Φαναριωτών Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και Θεόδωρου Νέγρη τοπικές Γερουσίες (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία της Δυτικής Στερεάς, Άρειος Πάγος), ενώ ο αρχιστράτηγος Κολοκοτρώνης πασχίζει να επιβληθεί στους άτακτους στρατιώτες, άμαθους σε κάθε μορφής οργάνωση και πειθαρχία, που διοικούνται από αρχηγούς με έντονο το αίσθημα του τοπικισμού και του εγωισμού. Παράλληλα η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, καθώς η Ιερή Συμμαχία φοβάται την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

1822

Στις 14 Ιανουαρίου κυριεύτηκε ο Ακροκόρινθος, στις 19 Φεβρουαρίου επαναστάτησε η Νάουσα με τον Καρατάσο, στις 20 ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης νίκησε τον τουρκικό στόλο στον κόλπο της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου ο Λυκούργος Λογοθέτης με 2.000 Σαμίους κατέλαβε τη Χίο, αλλά η τουρκική αρμάδα αποβίβασε 30.000 άνδρες, οι οποίοι προέβησαν στην τρομερή σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης εκδικήθηκε για τη σφαγή με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας (7 Ιουνίου). Ο Χουρσίτ πασάς πολιόρκησε τους Σουλιώτες, σε βοήθεια των οποίων σπεύδουν ο Μαυροκορδάτος και ο Κυρ. Μαυρομιχάλης. Στο Κομπότι οι Έλληνες και πολλοί φιλέλληνες νικούν, ακολουθεί όμως η μεγάλη καταστροφή του Πέτα.

Ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης εισβάλλει στην Πελοπόννησο, αλλά στις 26 Ιουλίου το στράτευμά του έπαθε μεγάλη καταστροφή από τον Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, όπου ο Νικηταράς, για δεύτερη φορά, αναδείχτηκε τουρκοφάγος. Από τις 8-11 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος συγκρούστηκε στο Ναύπλιο με τον τουρκικό, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σούδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, για να κάμψουν την αντίστασή της. Στις 25 Οκτωβρίου ο Κιουταχής και ο Βρυώνης στρατοπέδευσαν έξω από το Μεσολόγγι. Στις 27 ο Κανάρης πυρπόλησε στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, ο οποίος κατέφυγε στον Ελλήσποντο, και ο Στάικος Σταματόπουλος κυρίευσε το απόρθητο Παλαμήδι. Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

Στις 15 Ιανουαρίου ο Καραϊσκάκης απώθησε τους Τούρκους από τα Άγραφα. Στις 29 Μαρτίου συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος. Τον Μάιο νίκησαν τους Τούρκους ο Κριεζιώτης στην Κάρυστο, ο Μ. Μπότσαρης στη Βόνιτσα και ο Καρατάσος στο Τρίκερι. Στις 21 Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες νίκησε τον Μουσταή στο Καρπενήσι, αλλά σκοτώθηκε  και ο ίδιος. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως συνεχίζεται, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διορίζεται πρόεδρος του Εκτελεστικού και αφαιρείται ο βαθμός του αρχιστράτηγου από τον Θ. Κολοκοτρώνη, οπότε σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις από τον Γ. Κουντουριώτη και τον Θ. Κολοκοτρώνη. Παράλληλα η αλλαγή κυβέρνησης στην Αγγλία φέρνει στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών τον φιλέλληνα Γ. Κάνινγκ (1822), ο οποίος αποφασίζει να υποστηρίξει την ελληνική επανάσταση, με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελος της Αγγλίας την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλλαγή στη στάση της αγγλικής πολιτικής παρακινεί τον τσάρο να αναλάβει πρωτοβουλίες και να υποβάλει στην Πύλη υπόμνημα με το οποίο προτείνεται η δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών επαρχιών υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίπτεται τόσο από την Πύλη και τους εμπόλεμους Έλληνες, όσο και από την Ιερή Συμμαχία.

1824

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 η άφιξη του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι εμψυχώνει τους αγωνιστές και προκαλεί πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, στις 7 Απριλίου όμως ο Μπάιρον πέθανε στην ίδια πόλη. Στις 7 Ιουνίου οι Αιγύπτιοι, τους οποίους κάλεσαν για ενίσχυση οι Τούρκοι, κατέστρεψαν την Κάσο. Στις 9 Ιουνίου κυριεύτηκε το ηρωικό νησί των Ψαρών. Προς το τέλος του Ιουλίου οι Σαχτούρης, Κανάρης, Ματρόζος, Βατικιώτης και Ραφαλιάς σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες στη θάλασσα και στις 29 Αυγούστου σημείω
σε νέα λαμπρή επιτυχία στον Γέροντα. Στις 22 Σεπτεμβρίου πυρπολήθηκαν δύο εχθρικά πολεμικά κοντά στη Χίο και την 1 Νοεμβρίου, ύστερα από σφοδρή σύγκρουση κοντά στο Ηράκλειο, αναγκάστηκε ο στόλος του Ιμπραήμ να υποχωρήσει.

1825

Στις 12 Φεβρουαρίου ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και στις 16 Απριλίου στο Σχοινόλακκα της Μεσσηνίας ο Καρατάσος με τους Μακεδόνες του αντιμετώπισε με επιτυχία τους Αιγύπτιους. Στη Σφακτηρία όμως νίκησαν οι Αιγύπτιοι και σκοτώθηκαν οι Τσαμαδός, Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο φιλέλληνας Σανταρόζα. Στις 23 Απριλίου άρχισε η Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Στις 20 Μαΐου σκοτώθηκε ηρωικά ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι. Πιεσμένη από τη λαϊκή κατακραυγή και πανικόβλητη από την προέλαση του Ιμπραήμ η κυβέρνηση πείθεται τελικά να απελευθερώσει τους αιχμάλωτους οπλαρχηγούς και αναθέτει ξανά στον Κολοκοτρώνη τη στρατιωτική αρχηγία του Αγώνα. Στους Μύλους στις 13 Μαΐου ο Μακρυγιάννης και ο Κ. Μαυρομιχάλης αναχαίτισαν τον Ιμπραήμ, που προχώρησε για το Ναύπλιο. Τον Δεκέμβριο ο Ιμπραήμ πήγε στο Μεσολόγγι για να πάρει μέρος στην πολιορκία.

1826

Στις 10 Απριλίου πραγματοποιείται η έξοδος του Μεσολογγίου. Οι πολιορκημένοι, αποκλεισμένοι για μήνες από στεριά και θάλασσα χωρίς δυνατότητα ανεφοδιασμού από τον ελληνικό στόλο και αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις αρρώστιες, επιχειρούν έξοδο από το Μεσολόγγι. Το σχέδιο όμως των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τούρκους και η ηρωική έξοδος κατέληξε σε σφαγή. Όσοι από τους Μεσολογγίτες καταφέρνουν να επιζήσουν καταφεύγουν στα νησιά του Ιονίου, ενώ ο ηρωισμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" (κατά την έκφραση του Διονυσίου Σολωμού) προκαλεί για μια ακόμη φορά έξαρση του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη. Στις 22 και 24 Ιουνίου οι Μανιάτες αποκρούουν τους Οθωμανούς στη Βέργα. Στις 27 και 28 οι Αιγύπτιοι νικούνται στη Μανιάκοβα και το Πολυτσάραβο. Στις 3 Αυγούστου ο Κιουταχής κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη. Οι Καραϊσκάκης και Φαβιέρος στρατοπέδευσαν στο Χαϊδάρι και στις 8 Αυγούστου συγκρούστηκαν με τους Τούρκους. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες απέκτησαν το πρώτο πολεμικό ατμόπλοιο το "Καρτερία" και τον Δεκέμβριο τη φρεγάτα "Ελλάς". Στην Ακρόπολη σκοτώθηκε ο Γκούρας και διορίστηκε φρούραρχος ο Κριεζιώτης, που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο με 500 πολεμιστές. Στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης συνέτριψε τους Οθωμανούς (18-23 Νοεμβρίου) και την 1 Δεκεμβρίου ο Φαβιέρος ανέβηκε στην Ακρόπολη με 500 άνδρες. Στο μεταξύ, μετά την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, διαμορφώνονται στην Ελλάδα το ρωσικό, το αγγλικό και το γαλλικό κόμμα, οι οπαδοί των οποίων προσβλέπουν στη βοήθεια των αντίστοιχων ξένων δυνάμεων, ενώ η Δ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και διορίζει αρχιστράτηγο τον Άγγλο Τζορτζ και αρχιναύαρχο τον επίσης Άγγλο Κόχραν.

1827

Στις 18 Ιανουαρίου οι Σουλιώτες απέκρουσαν στο Δίστομο τον Κιουταχή και ελευθέρωσαν το φρούριο των Σαλώνων. Ύστερα απ' αυτό ο Κιουταχής στράφηκε στην Αττική και στις 30 Ιανουαρίου επιτέθηκε εναντίον του Γκόρντον στην Καστέλλα. Στο Κερατσίνι διεξήγαγε σφοδρούς αγώνες ο Καραϊσκάκης κατά του Κιουταχή, ενώ στο Φάληρο αποβιβάστηκε ο αρχιναύαρχος Κόχραν και ο αρχιστράτηγος Τσορτς. Από 8 μέχρι 13 Απριλίου διεξάγονταν καθημερινά μάχες και στις 23 τραυματίστηκε θανάσιμα ο Καραϊσκάκης. Επακολούθησε σειρά αποτυχιών και στις 27 Μαΐου η Ακρόπολη παραδόθηκε στον Κιουταχή. Στις 24 Ιουνίου οι υπερασπιστές του Μεγάλου Σπηλαίου (600) απέκρουσαν τους στρατιώτες του Ιμπραήμ (3.000) και τους υποχρέωσαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού.

Η Επανάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ θριαμβεύει σε ξηρά και θάλασσα, η επέμβαση των ξένων δυνάμεων όμως έσωσε την κατάσταση. Μετά από συνεννοήσεις των τριών Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται το πρωτόκολλο του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), το οποίο αναγνωρίζει την αυτονομία της Ελλάδας, ενώ οι μοίρες του συμμαχικού στόλου καταπλέουν στις ελληνικές θάλασσες. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου έκρινε οριστικά την τύχη του Αγώνα, καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υφίσταται πανωλεθρία από τον στόλο των Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 με τις διπλωματικές του ενέργειες επιτάχυνε τις εξελίξεις, καταφέρνοντας να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Ρωσία προσπάθώντας να στρέψει την κατάσταση προς όφελός της και να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία, ενώ η Γαλλία φροντίζει να στείλει στην Πελοπόννησο ένα εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 14.000 άνδρες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζόν για να απομακρύνει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα.

Συμπληρώνονται σήμερα 15 χρόνια από το μαγικό βράδυ της 4ης Ιουλίου 2004 όταν η Ελλάδα κατέκτησε το Euro της Πορτογαλίας νικώντας στον τελικό τους διοργανωτές Πορτογάλους με 1-0 και έβγαλε στους δρόμους όλους τους Έλληνες για να πανηγυρίσουν την μεγαλύτερη μαζί με το Eurobasket του 1987 επιτυχία του ελληνικού αθλητισμού σε ομαδικό επίπεδο.

Ήταν σαν σήμερα λοιπόν, 4 Ιουλίου του 2004, όταν η Εθνική μας ομάδα σήκωσε μετά τον τελικό με την Πορτογαλία στον ουρανό της Λισαβόνας το βαρύτιμο τρόπαιο του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, δημιουργώντας έτσι τη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού.

Μια ομάδα αποτελούμενη από 23 παίκτες που κατάφεραν για περίπου ένα μήνα να βρεθούν στο επίκεντρο της προσοχής όχι μόνο της ποδοσφαιρικής κοινής γνώμης της Γηραιάς Ηπείρου αλλά και ολόκληρου του πλανήτη, ολοκληρώνοντας το "θαύμα της Πορτογαλίας" έτσι ακριβώς όπως το άρχισαν, με νίκη επί της οικοδέσποινας.

Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να είναι σύμπτωση και η Εθνική μας ομάδα απέδειξε το καλοκαίρι του 2004 πως κατέκτησε επάξια την κορυφή της Ευρώπης γράφοντας με αυτόν τον τρόπο την τελευταία σελίδα ενός παραμυθιού βγαλμένου από τα πιο τρελά όνειρα κάθε Έλληνα φιλάθλου.

Ένα παραμύθι που είχε τον δικό του Γερμανό συγγραφέα, τον Ότο Ρεχάγκελ. Ο "Όθωνας" ανέλαβε τη συγγραφή της ποδοσφαιρικής του εποποιίας το καλοκαίρι του 2001, έκανε τα δικά του… μαγικά, και μέσα σε μια τριετία μετέτρεψε την Εθνική μας σε ποδοσφαιρική σταχτοπούτα αφήνοντας άφωνους τους πάντες.

Το πειρατικό… σάλπαρε για Πορτογαλία και ο Ρεχάγκελ σε ρόλο καπετάνιου επέλεξε το 23μελες πλήρωμά του και έριξε την πρώτη του κανονιά στις 12 Ιουνίου του 2004 στο Λιμάνι του Οπόρτο.

Με τον Καραγκούνη να "πυροβολεί" τον Ρικάρντο στο 7’ και τον Σεϊταρίδη να κερδίζει πέναλτι που αξιοποίησε ο Μπασινάς, η Ελλάδα έκανε το 2-0 και η φιέστα των διοργανωτών Πορτογάλων είχε αρχίσει να χαλάει για τα καλά. Το γκολ του Ρονάλντο στις καθυστερήσεις δεν ήταν αρκετό για να ανατρέψει την κατάσταση, το πρώτο δάκρυ έτρεξε για τον μικρό Κριστιάνο, ο θεός της μπάλας είχε πάρει την πρώτη του απόφαση και το πανηγύρι άρχισε να στήνεται στην Ελλάδα με κάθε επισημότητα!

Η συνέχεια όμως προμηνυόταν ακόμη πιο δύσκολη, μια και αντίπαλος ήταν η Ισπανία που επιζητούσε τη ρεβάνς για την ήττα στα προκριματικά. Το γκολ του Μοριέντες στην αρχή του αγώνα και η ασφυκτική πίεση των Ισπανών άρχισαν να μας προσγειώνουν σιγά σιγά, όμως η ώρα του Άγγελου της Εθνικής είχε φτάσει. Έπειτα από σέντρα-διαβήτη του Τσιάρτα ο Χαριστέας «κάρφωσε» τον Κασίγιας πάρα την προσπάθεια του Πουγιόλ, «έγραψε» το 1-1, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι και το τελευταίο σφύριγμα παρά το σφυροκόπημα των Ισπανών. Η πρόκριση ήταν πλέον κοντά, οι Έλληνες στην κερκίδα παραληρούσαν και το «σήκωσέ το…» είχε αρχίσει να δονεί την ατμόσφαιρα, κι ένα αυθόρμητο «ρε λες;» έβγαινε από μέσα μας…

Στο Φάρο της νότιας Πορτογαλίας έδωσε η Εθνική μας το σπουδαιότερο ματς στην ιστορία της –μέχρι το επόμενο– κόντρα στη Ρωσία. Το ξεκίνημα όμως επεφύλασσε δυσάρεστες εκπλήξεις στην Εθνική μας. Με τους Ρώσους να αγωνίζονται… σκυλιασμένοι παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη αποκλειστεί μείναμε πίσω στο σκορ με 0-2 και πριν προλάβουμε να επανέλθουμε, παραλίγο να δεχτούμε και τρίτο γκολ και το όνειρο να χαθεί μια για πάντα από τα πρώτα λεπτά του αγώνα…

Η Εθνική μας όμως βρήκε άμεσα τα πατήματά της, με τον Ότο να επιζητά ψυχραιμία από τον πάγκο και το γκολ του Βρύζα που έκανε το 1-2 έμοιαζε λυτρωτικό. Το φάουλ που εκτέλεσε ο Τσιάρτας στο β’ ημίχρονο δοκίμασε τα αντανακλαστικά του Μαλαφέεφ την ώρα που το αποτέλεσμα στο Πορτογαλία-Ισπανία έστελνε την Εθνική μας στα προημιτελικά έστω και με ήττα με 1-2. Η πρόκριση ήταν κοντά, και η καρδιά όλων μας πήγε κι ήρθε στην τελευταία φάση του αγώνα όταν έπειτα από παράλληλη μπαλιά στην εστία του Νικοπολίδη, η μπάλα πέρασε ξυστά από αμυντικούς και επιθετικούς και κατέληξε άουτ. Το σφύριγμα της λήξης ήταν γεγονός. Η Ελλάδα ήταν στις οκτώ καλύτερες ομάδες της Ευρώπης! Απίστευτο!

«Ό,τι κι αν κάνουμε από εδώ και πέρα είναι κέρδος για εμάς, πετύχαμε ένα μεγάλο στόχο και πλέον θα απολαύσουμε τον προημιτελικό με τη Γαλλία», ήταν το σχόλιο των παικτών μετά τον αγώνα καθώς προσπαθούσαν να συνειδητοποιήσουν τι είχαν πετύχει. Η ώρα του προημιτελικού είχε έρθει και οι «τρικολόρ» του Ζινεντίν Ζιντάν και του Τιερί Ανρί φάνταζαν απροσπέλαστο τείχος. Και πάλι όμως οι Έλληνες διεθνείς είχαν αντίθετη άποψη. Ο Ρεχάγκελ είχε την ιδιοφυή σκέψη να αφήσει τους παίκτες του να εφαρμόσουν αυτό που ήθελαν και έβλεπαν να βοηθά περισσότερο την Εθνική μας, βάζοντας το «εγώ» του κάτω από την ομάδα, στην ανάπαυλα του ημιχρόνου κι ενώ το σκορ ήταν 0-0.

Όσο η λευκή ισοπαλία έμενε, αυτό το αυθόρμητο «ρε λες» συνέχιζε να γεμίζει τις ελπίδες όλων των Ελλήνων φιλάθλων, μέχρι που η μπάλα πήγε στα πόδια του Ζαγοράκη, ο οποίος σαν άλλος… Βραζιλιάνος άσος άδειασε τον Λιζαραζού και έβγαλε σέντρα πάρε-βάλε για το κεφάλι του «Χάρι». Ο Άγγελος της Εθνικής δεν άφησε περιθώρια στον Μπαρτέζ και το απίστευτο είχε αρχίσει να παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια μας! Ένα παρατεταμένο «γκοοοοοοοοολ» ακούστηκε μεμιάς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους όταν πια η αναμέτρηση έληξε και η Εθνική μας ήταν στον ημιτελικό.

Όμως, το παραμύθι δεν είχε τελειώσει ακόμα. Η παρέα του Μπάρος, του Κόλερ και του μεγάλου Πάβελ Νέντβεντ μας περίμενε στον ημιτελικό με άγριες διαθέσεις. Οι έντεκα σύγχρονοι θεοί για τους οποίους μιλούσε προφητικά το πούλμαν της Εθνικής μας στην Πορτογαλία, μπήκαν δυναμικά στον αγωνιστικό χώρο θέλοντας να απολαύσουν την αναμέτρηση, αλλά από την πρώτη κιόλας φάση φάνηκε πως η βραδιά θα ήταν δύσκολη. Η μία ευκαιρία μετά την άλλη χανόταν για τους Τσέχους, με τον Νέντβεντ να καθοδηγεί με μαεστρία το παιχνίδι τους, ενοχλώντας το έργο που είχε εμπνευστή ο… θεός του ποδοσφαίρου. Και κάπου εκεί «αναγκάστηκε» να τον βγάλει από τη μέση!

Σε μια διεκδίκηση της μπάλας ο μακρυμάλλης Τσέχος χτύπησε άσχημα το πόδι του και τέθηκε νοκ άουτ. Μεμιάς η ψυχολογία άλλαξε και η Εθνική μας αναθάρρησε κι άρχισε να βγαίνει δειλά δειλά από τα καρέ της. Ο «Όθωνας» έδινε το δικό του ρεσιτάλ από τον πάγκο και κάπως έτσι το 0-0 διατηρήθηκε μέχρι τέλους και οι δύο ομάδες θα έλυναν τις διαφορές τους στην παράταση. Κι αν θα περίμενε κανείς να δει εκεί την Εθνική μας να καταρρέει σωματικά λόγω έλλειψης δυνάμεων, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η ελπίδα της… ανέλπιστης επιτυχίας έδωσε φτερά στα πόδια των Ελλήνων παικτών και στα πρώτα λεπτά της παράτασης ο Γιαννακόπουλος έριξε την προειδοποιητική βολή στον Πετρ Τσεχ.

Λίγα λεπτά αργότερα, και για την ακρίβεια δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη του α’ ημιχρόνου της παράτασης η Εθνική μας κέρδισε κόρνερ. «Γκολ και φύγαμε για τελικό», σκέφτηκε όλη η Ελλάδα, μια και αν υπήρχε νικήτρια ομάδα στο ημίχρονο της παράτασης το ματς έληγε. Ο Τσιάρτας ανέλαβε την εκτέλεση και οι Έλληνες πήραν θέση στην περιοχή του Τσεχ. «Φεύγοντας για το κόρνερ κοίταξα το ρολόι, ήταν 14 και 46 και είπα ας μπει τώρα», είπε αργότερα ο Δέλλας. Το κόρνερ του Τσιάρτα βρήκε ακριβώς το κεφάλι του Δέλλα στο ύψος της μικρής περιοχής και ο Τσεχ δεν μπόρεσε να αντιδράσει. Ο «Κολοσσός», όπως τον έλεγε ο Ρεχάγκελ, μας είχε στείλει στον τελικό σκοράροντας πρώτη φορά στην καριέρα του με το εθνόσημο! Οι Τσέχοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. Ήμασταν στον τελικό και ήταν αλήθεια!


Η ημέρα του μεγάλου τελικού είχε φτάσει. Η ημέρα του ελληνικού αθλητισμού ήταν η 4η Ιουλίου του 2004. Στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, κόντρα στην οικοδέσποινα η Εθνική μας ομάδα θα διεκδικούσε το τρόπαιο της πρωταθλήτριας Ευρώπης. Για τους Πορτογάλους ήταν το ιδανικό σενάριο. Είχαν φτάσει μέχρι τον τελικό στη διοργάνωση της έδρας τους, και θα αντιμετώπιζαν την αδύναμη στα μάτια τους Ελλάδα, την οποία και έμοιαζε απίθανο να υποτιμήσουν δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ημέρες…

Κι όμως! Με τη συνηθισμένη τακτική της η Εθνική μας ομάδα έκλεισε τους διαδρόμους προς τον Νικοπολίδη, εξουδετέρωσε αποτελεσματικά το μεγάλο αστέρι των Πορτογάλων, τον Λουίς Φίγκο και… χτύπησε με χειρουργική ακρίβεια στο 57’ και πάλι έπειτα από κόρνερ. Η συνεργασία ήταν… αγγελική με τον Άγγελο Μπασινά να σερβίρει και τον Άγγελο Χαριστέα να κάνει… του κεφαλιού του! Το χρονόμετρο της αντίστροφης μέτρησης είχε αρχίσει να μετρά. Ο χρόνος κυλούσε η ομάδα κράταγε γερά και το όνειρο ήταν όλο και πιο κοντά. «3… 2… 1… Έληξε!!! Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης!!!!»

Τρέλα! Οι χιλιάδες Έλληνες φίλαθλοι στην κερκίδα του Ντα Λουζ δεν μπορούσαν να πιστέψουν αυτό που συνέβαινε, καθώς ζητούσαν επιτακτικά από τον Θοδωρή Ζαγοράκη να σηκώσει την κούπα! Ο Εουσέμπιο μισοκλαίγοντας έδωσε το τρόπαιο στον μεγάλο αρχηγό κι εκείνος το σήκωσε ψηλά στον πορτογαλικό ουρανό σκορπώντας κύματα ενθουσιασμού σε κάθε άκρη του Ελληνισμού. «Έλληνες, βγείτε στους δρόμους» φώναξε ο… Ρεχακλής μετά το τέλος του ματς, ο οποίος έφτανε και πάλι στην κορυφή της Ευρώπης στο ίδιο γήπεδο όπως όταν ήταν προπονητής της Βέρντερ και ο γύρος του θριάμβου είχε αρχίσει την ώρα που ο Ρονάλντο και η παρέα έκλαιγε τη… μοίρα του.

Η Πορτογαλία «βάφτηκε» μεμιάς μπλε και η νύχτα έγινε μέρα στην Ελλάδα από τους πρωτοφανείς πανηγυρισμούς σε κάθε γωνιά της χώρας που σε λίγες εβδομάδες θα υποδεχόταν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η 23άδα των Ελλήνων γνώρισε την αποθέωση κατά την άφιξή της στο αεροδρόμιο της Αθήνας και η αυτοκινητοπομπή την οδήγησε στο Καλλιμάρμαρο, όπου ακολούθησε αλησμόνητο γλέντι με καλεσμένους όλους τους Έλληνες. Ήταν ο ομορφότερος ένας μήνας στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού…

Από τότε πέρασαν ένα δύο τρία…δεκατρία χρόνια. Πέρασαν δεκατρία χρόνια που μας δείχνουν κάθε χρόνο και περισσότερο πόσο παραμυθένιο και ανεπανάληπτο ήταν όλο αυτό που ζήσαμε εκείνες τις ημέρες. Πόσο μακριά από την γκρίζα πραγματικότητα των εποχών μας, μας οδήγησε και μας έκανε απίστευτα υπερήφανους έστω και στιγμιαία λέγοντας ένα «ευχαριστώ» σε όλη εκείνη την ομάδα για τις απίστευτες στιγμές που μας χάρισε. Και για αυτό, όσα χρόνια κι αν περάσουν για μας που το ζήσαμε, οι μνήμες θα είναι πάντα ανεξίτηλες. Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

Ημέρα εθνικής επετείου η σημερινή για τον Ελληνισμό, ο οποίος κάτω από δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, γιορτάζει την 199η επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού.

Το PASsports σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα-χρονικό στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην Ελευθερία και την Εθνική Παλιγγενεσία. με την ευχή του χρόνου να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια όλοι υγιείς και χωρίς κανέναν κίνδυνο.

Α. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο σημαίνοντας την έναρξη του αγώνα. Στο Ιάσιο ο Υψηλάντης κήρυξε επίσημα την επανάσταση και ο Γεωργάκης Ολύμπιος έσπευσε να ενωθεί μαζί του (26 Φεβρουαρίου). Στον έρανο που επακολούθησε συγκεντρώθηκε ποσό ενός εκατομμυρίου γροσίων, ενώ ο Καντακουζηνός ανέλαβε την αρχηγία του Ιερού Λόχου, που τον αποτέλεσαν 500 νέοι σπουδαστές. Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Στο Γαλάτσι οι Έλληνες με επικεφαλής τον Καρπενησιώτη συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με τους Τούρκους και κατόρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές τους. Στο Δραγατσάνι όμως ο Ιερός Λόχος συνετρίβη και στη μονή του Σέκου ο Γεωργάκης Ολύμπιος και οι συμπολεμιστές του ανατινάχτηκαν μαζί με την πυριτιδαποθήκη για να μην παραδοθούν. Σύντομη και άτυχη υπήρξε η πρώτη προσπάθεια των αγωνιστών στη Μολδοβλαχία. Διευκόλυνε όμως παρ' όλα αυτά και προετοίμασε την έκρηξη της επανάστασης στο Μοριά, στη Ρούμελη, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στα νησιά.

Β. Η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα

Μετά την αποτυχία του Υψηλάντη, πρώτη εξεγέρθηκε η Πελοπόννησος. Στις 22 Μαρτίου 1821 επιτεύχθηκε η άλωση της Καλαμάτας, ως επίσημη όμως έναρξη του αγώνα θεωρείται η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε σαν πυρκαγιά σε ολόκληρη την Ελλάδα.Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδορίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους επαναστατημένους Έλληνες απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι. Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη, στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη.

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας, και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο. Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

Γ. Το χρονικό του Αγώνα

 Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Επανάστασης σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες, ο εμφύλιος πόλεμος όμως που ξεσπά μεταξύ των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων για την ηγεσία του Αγώνα προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα και φέρνει τον Αγώνα σε οριακό σημείο. Η απουσία μιας ηγετικής μορφής που θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές είναι φανερή.

Παρά την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο το 1821 ως ανώτατου πληρεξούσιου της Φιλικής Εταιρείας δημιουργούνται από τους κοτζαμπάσηδες με την υποστήριξη των Φαναριωτών Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και Θεόδωρου Νέγρη τοπικές Γερουσίες (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία της Δυτικής Στερεάς, Άρειος Πάγος), ενώ ο αρχιστράτηγος Κολοκοτρώνης πασχίζει να επιβληθεί στους άτακτους στρατιώτες, άμαθους σε κάθε μορφής οργάνωση και πειθαρχία, που διοικούνται από αρχηγούς με έντονο το αίσθημα του τοπικισμού και του εγωισμού. Παράλληλα η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, καθώς η Ιερή Συμμαχία φοβάται την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

1822

Στις 14 Ιανουαρίου κυριεύτηκε ο Ακροκόρινθος, στις 19 Φεβρουαρίου επαναστάτησε η Νάουσα με τον Καρατάσο, στις 20 ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης νίκησε τον τουρκικό στόλο στον κόλπο της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου ο Λυκούργος Λογοθέτης με 2.000 Σαμίους κατέλαβε τη Χίο, αλλά η τουρκική αρμάδα αποβίβασε 30.000 άνδρες, οι οποίοι προέβησαν στην τρομερή σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης εκδικήθηκε για τη σφαγή με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας (7 Ιουνίου). Ο Χουρσίτ πασάς πολιόρκησε τους Σουλιώτες, σε βοήθεια των οποίων σπεύδουν ο Μαυροκορδάτος και ο Κυρ. Μαυρομιχάλης. Στο Κομπότι οι Έλληνες και πολλοί φιλέλληνες νικούν, ακολουθεί όμως η μεγάλη καταστροφή του Πέτα.

Ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης εισβάλλει στην Πελοπόννησο, αλλά στις 26 Ιουλίου το στράτευμά του έπαθε μεγάλη καταστροφή από τον Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, όπου ο Νικηταράς, για δεύτερη φορά, αναδείχτηκε τουρκοφάγος. Από τις 8-11 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος συγκρούστηκε στο Ναύπλιο με τον τουρκικό, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σούδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, για να κάμψουν την αντίστασή της. Στις 25 Οκτωβρίου ο Κιουταχής και ο Βρυώνης στρατοπέδευσαν έξω από το Μεσολόγγι. Στις 27 ο Κανάρης πυρπόλησε στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, ο οποίος κατέφυγε στον Ελλήσποντο, και ο Στάικος Σταματόπουλος κυρίευσε το απόρθητο Παλαμήδι. Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

Στις 15 Ιανουαρίου ο Καραϊσκάκης απώθησε τους Τούρκους από τα Άγραφα. Στις 29 Μαρτίου συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος. Τον Μάιο νίκησαν τους Τούρκους ο Κριεζιώτης στην Κάρυστο, ο Μ. Μπότσαρης στη Βόνιτσα και ο Καρατάσος στο Τρίκερι. Στις 21 Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες νίκησε τον Μουσταή στο Καρπενήσι, αλλά σκοτώθηκε  και ο ίδιος. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως συνεχίζεται, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διορίζεται πρόεδρος του Εκτελεστικού και αφαιρείται ο βαθμός του αρχιστράτηγου από τον Θ. Κολοκοτρώνη, οπότε σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις από τον Γ. Κουντουριώτη και τον Θ. Κολοκοτρώνη. Παράλληλα η αλλαγή κυβέρνησης στην Αγγλία φέρνει στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών τον φιλέλληνα Γ. Κάνινγκ (1822), ο οποίος αποφασίζει να υποστηρίξει την ελληνική επανάσταση, με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελος της Αγγλίας την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλλαγή στη στάση της αγγλικής πολιτικής παρακινεί τον τσάρο να αναλάβει πρωτοβουλίες και να υποβάλει στην Πύλη υπόμνημα με το οποίο προτείνεται η δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών επαρχιών υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίπτεται τόσο από την Πύλη και τους εμπόλεμους Έλληνες, όσο και από την Ιερή Συμμαχία.

1824

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 η άφιξη του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι εμψυχώνει τους αγωνιστές και προκαλεί πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, στις 7 Απριλίου όμως ο Μπάιρον πέθανε στην ίδια πόλη. Στις 7 Ιουνίου οι Αιγύπτιοι, τους οποίους κάλεσαν για ενίσχυση οι Τούρκοι, κατέστρεψαν την Κάσο. Στις 9 Ιουνίου κυριεύτηκε το ηρωικό νησί των Ψαρών. Προς το τέλος του Ιουλίου οι Σαχτούρης, Κανάρης, Ματρόζος, Βατικιώτης και Ραφαλιάς σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες στη θάλασσα και στις 29 Αυγούστου σημείω
σε νέα λαμπρή επιτυχία στον Γέροντα. Στις 22 Σεπτεμβρίου πυρπολήθηκαν δύο εχθρικά πολεμικά κοντά στη Χίο και την 1 Νοεμβρίου, ύστερα από σφοδρή σύγκρουση κοντά στο Ηράκλειο, αναγκάστηκε ο στόλος του Ιμπραήμ να υποχωρήσει.

1825

Στις 12 Φεβρουαρίου ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και στις 16 Απριλίου στο Σχοινόλακκα της Μεσσηνίας ο Καρατάσος με τους Μακεδόνες του αντιμετώπισε με επιτυχία τους Αιγύπτιους. Στη Σφακτηρία όμως νίκησαν οι Αιγύπτιοι και σκοτώθηκαν οι Τσαμαδός, Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο φιλέλληνας Σανταρόζα. Στις 23 Απριλίου άρχισε η Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Στις 20 Μαΐου σκοτώθηκε ηρωικά ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι. Πιεσμένη από τη λαϊκή κατακραυγή και πανικόβλητη από την προέλαση του Ιμπραήμ η κυβέρνηση πείθεται τελικά να απελευθερώσει τους αιχμάλωτους οπλαρχηγούς και αναθέτει ξανά στον Κολοκοτρώνη τη στρατιωτική αρχηγία του Αγώνα. Στους Μύλους στις 13 Μαΐου ο Μακρυγιάννης και ο Κ. Μαυρομιχάλης αναχαίτισαν τον Ιμπραήμ, που προχώρησε για το Ναύπλιο. Τον Δεκέμβριο ο Ιμπραήμ πήγε στο Μεσολόγγι για να πάρει μέρος στην πολιορκία.

1826

Στις 10 Απριλίου πραγματοποιείται η έξοδος του Μεσολογγίου. Οι πολιορκημένοι, αποκλεισμένοι για μήνες από στεριά και θάλασσα χωρίς δυνατότητα ανεφοδιασμού από τον ελληνικό στόλο και αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις αρρώστιες, επιχειρούν έξοδο από το Μεσολόγγι. Το σχέδιο όμως των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τούρκους και η ηρωική έξοδος κατέληξε σε σφαγή. Όσοι από τους Μεσολογγίτες καταφέρνουν να επιζήσουν καταφεύγουν στα νησιά του Ιονίου, ενώ ο ηρωισμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" (κατά την έκφραση του Διονυσίου Σολωμού) προκαλεί για μια ακόμη φορά έξαρση του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη. Στις 22 και 24 Ιουνίου οι Μανιάτες αποκρούουν τους Οθωμανούς στη Βέργα. Στις 27 και 28 οι Αιγύπτιοι νικούνται στη Μανιάκοβα και το Πολυτσάραβο. Στις 3 Αυγούστου ο Κιουταχής κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη. Οι Καραϊσκάκης και Φαβιέρος στρατοπέδευσαν στο Χαϊδάρι και στις 8 Αυγούστου συγκρούστηκαν με τους Τούρκους. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες απέκτησαν το πρώτο πολεμικό ατμόπλοιο το "Καρτερία" και τον Δεκέμβριο τη φρεγάτα "Ελλάς". Στην Ακρόπολη σκοτώθηκε ο Γκούρας και διορίστηκε φρούραρχος ο Κριεζιώτης, που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο με 500 πολεμιστές. Στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης συνέτριψε τους Οθωμανούς (18-23 Νοεμβρίου) και την 1 Δεκεμβρίου ο Φαβιέρος ανέβηκε στην Ακρόπολη με 500 άνδρες. Στο μεταξύ, μετά την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, διαμορφώνονται στην Ελλάδα το ρωσικό, το αγγλικό και το γαλλικό κόμμα, οι οπαδοί των οποίων προσβλέπουν στη βοήθεια των αντίστοιχων ξένων δυνάμεων, ενώ η Δ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και διορίζει αρχιστράτηγο τον Άγγλο Τζορτζ και αρχιναύαρχο τον επίσης Άγγλο Κόχραν.

1827

Στις 18 Ιανουαρίου οι Σουλιώτες απέκρουσαν στο Δίστομο τον Κιουταχή και ελευθέρωσαν το φρούριο των Σαλώνων. Ύστερα απ' αυτό ο Κιουταχής στράφηκε στην Αττική και στις 30 Ιανουαρίου επιτέθηκε εναντίον του Γκόρντον στην Καστέλλα. Στο Κερατσίνι διεξήγαγε σφοδρούς αγώνες ο Καραϊσκάκης κατά του Κιουταχή, ενώ στο Φάληρο αποβιβάστηκε ο αρχιναύαρχος Κόχραν και ο αρχιστράτηγος Τσορτς. Από 8 μέχρι 13 Απριλίου διεξάγονταν καθημερινά μάχες και στις 23 τραυματίστηκε θανάσιμα ο Καραϊσκάκης. Επακολούθησε σειρά αποτυχιών και στις 27 Μαΐου η Ακρόπολη παραδόθηκε στον Κιουταχή. Στις 24 Ιουνίου οι υπερασπιστές του Μεγάλου Σπηλαίου (600) απέκρουσαν τους στρατιώτες του Ιμπραήμ (3.000) και τους υποχρέωσαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού.

Η Επανάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ θριαμβεύει σε ξηρά και θάλασσα, η επέμβαση των ξένων δυνάμεων όμως έσωσε την κατάσταση. Μετά από συνεννοήσεις των τριών Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται το πρωτόκολλο του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), το οποίο αναγνωρίζει την αυτονομία της Ελλάδας, ενώ οι μοίρες του συμμαχικού στόλου καταπλέουν στις ελληνικές θάλασσες. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου έκρινε οριστικά την τύχη του Αγώνα, καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υφίσταται πανωλεθρία από τον στόλο των Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 με τις διπλωματικές του ενέργειες επιτάχυνε τις εξελίξεις, καταφέρνοντας να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Ρωσία προσπάθώντας να στρέψει την κατάσταση προς όφελός της και να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία, ενώ η Γαλλία φροντίζει να στείλει στην Πελοπόννησο ένα εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 14.000 άνδρες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζόν για να απομακρύνει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα.

Συμπληρώνονται σήμερα 16 χρόνια από το μαγικό βράδυ της 4ης Ιουλίου 2004 όταν η Ελλάδα κατέκτησε το Euro της Πορτογαλίας νικώντας στον τελικό τους διοργανωτές Πορτογάλους με 1-0 και έβγαλε στους δρόμους όλους τους Έλληνες για να πανηγυρίσουν την μεγαλύτερη μαζί με το Eurobasket του 1987 επιτυχία του ελληνικού αθλητισμού σε ομαδικό επίπεδο.

Ήταν σαν σήμερα λοιπόν, 4 Ιουλίου του 2004, όταν η Εθνική μας ομάδα σήκωσε μετά τον τελικό με την Πορτογαλία στον ουρανό της Λισαβόνας το βαρύτιμο τρόπαιο του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, δημιουργώντας έτσι τη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού.

Μια ομάδα αποτελούμενη από 23 παίκτες που κατάφεραν για περίπου ένα μήνα να βρεθούν στο επίκεντρο της προσοχής όχι μόνο της ποδοσφαιρικής κοινής γνώμης της Γηραιάς Ηπείρου αλλά και ολόκληρου του πλανήτη, ολοκληρώνοντας το "θαύμα της Πορτογαλίας" έτσι ακριβώς όπως το άρχισαν, με νίκη επί της οικοδέσποινας.

Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να είναι σύμπτωση και η Εθνική μας ομάδα απέδειξε το καλοκαίρι του 2004 πως κατέκτησε επάξια την κορυφή της Ευρώπης γράφοντας με αυτόν τον τρόπο την τελευταία σελίδα ενός παραμυθιού βγαλμένου από τα πιο τρελά όνειρα κάθε Έλληνα φιλάθλου.

Ένα παραμύθι που είχε τον δικό του Γερμανό συγγραφέα, τον Ότο Ρεχάγκελ. Ο "Όθωνας" ανέλαβε τη συγγραφή της ποδοσφαιρικής του εποποιίας το καλοκαίρι του 2001, έκανε τα δικά του… μαγικά, και μέσα σε μια τριετία μετέτρεψε την Εθνική μας σε ποδοσφαιρική σταχτοπούτα αφήνοντας άφωνους τους πάντες.

Το πειρατικό… σάλπαρε για Πορτογαλία και ο Ρεχάγκελ σε ρόλο καπετάνιου επέλεξε το 23μελες πλήρωμά του και έριξε την πρώτη του κανονιά στις 12 Ιουνίου του 2004 στο Λιμάνι του Οπόρτο.

Με τον Καραγκούνη να "πυροβολεί" τον Ρικάρντο στο 7’ και τον Σεϊταρίδη να κερδίζει πέναλτι που αξιοποίησε ο Μπασινάς, η Ελλάδα έκανε το 2-0 και η φιέστα των διοργανωτών Πορτογάλων είχε αρχίσει να χαλάει για τα καλά. Το γκολ του Ρονάλντο στις καθυστερήσεις δεν ήταν αρκετό για να ανατρέψει την κατάσταση, το πρώτο δάκρυ έτρεξε για τον μικρό Κριστιάνο, ο θεός της μπάλας είχε πάρει την πρώτη του απόφαση και το πανηγύρι άρχισε να στήνεται στην Ελλάδα με κάθε επισημότητα!

Η συνέχεια όμως προμηνυόταν ακόμη πιο δύσκολη, μια και αντίπαλος ήταν η Ισπανία που επιζητούσε τη ρεβάνς για την ήττα στα προκριματικά. Το γκολ του Μοριέντες στην αρχή του αγώνα και η ασφυκτική πίεση των Ισπανών άρχισαν να μας προσγειώνουν σιγά σιγά, όμως η ώρα του Άγγελου της Εθνικής είχε φτάσει. Έπειτα από σέντρα-διαβήτη του Τσιάρτα ο Χαριστέας «κάρφωσε» τον Κασίγιας πάρα την προσπάθεια του Πουγιόλ, «έγραψε» το 1-1, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι και το τελευταίο σφύριγμα παρά το σφυροκόπημα των Ισπανών. Η πρόκριση ήταν πλέον κοντά, οι Έλληνες στην κερκίδα παραληρούσαν και το «σήκωσέ το…» είχε αρχίσει να δονεί την ατμόσφαιρα, κι ένα αυθόρμητο «ρε λες;» έβγαινε από μέσα μας…

Στο Φάρο της νότιας Πορτογαλίας έδωσε η Εθνική μας το σπουδαιότερο ματς στην ιστορία της –μέχρι το επόμενο– κόντρα στη Ρωσία. Το ξεκίνημα όμως επεφύλασσε δυσάρεστες εκπλήξεις στην Εθνική μας. Με τους Ρώσους να αγωνίζονται… σκυλιασμένοι παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη αποκλειστεί μείναμε πίσω στο σκορ με 0-2 και πριν προλάβουμε να επανέλθουμε, παραλίγο να δεχτούμε και τρίτο γκολ και το όνειρο να χαθεί μια για πάντα από τα πρώτα λεπτά του αγώνα…

Η Εθνική μας όμως βρήκε άμεσα τα πατήματά της, με τον Ότο να επιζητά ψυχραιμία από τον πάγκο και το γκολ του Βρύζα που έκανε το 1-2 έμοιαζε λυτρωτικό. Το φάουλ που εκτέλεσε ο Τσιάρτας στο β’ ημίχρονο δοκίμασε τα αντανακλαστικά του Μαλαφέεφ την ώρα που το αποτέλεσμα στο Πορτογαλία-Ισπανία έστελνε την Εθνική μας στα προημιτελικά έστω και με ήττα με 1-2. Η πρόκριση ήταν κοντά, και η καρδιά όλων μας πήγε κι ήρθε στην τελευταία φάση του αγώνα όταν έπειτα από παράλληλη μπαλιά στην εστία του Νικοπολίδη, η μπάλα πέρασε ξυστά από αμυντικούς και επιθετικούς και κατέληξε άουτ. Το σφύριγμα της λήξης ήταν γεγονός. Η Ελλάδα ήταν στις οκτώ καλύτερες ομάδες της Ευρώπης! Απίστευτο!

«Ό,τι κι αν κάνουμε από εδώ και πέρα είναι κέρδος για εμάς, πετύχαμε ένα μεγάλο στόχο και πλέον θα απολαύσουμε τον προημιτελικό με τη Γαλλία», ήταν το σχόλιο των παικτών μετά τον αγώνα καθώς προσπαθούσαν να συνειδητοποιήσουν τι είχαν πετύχει. Η ώρα του προημιτελικού είχε έρθει και οι «τρικολόρ» του Ζινεντίν Ζιντάν και του Τιερί Ανρί φάνταζαν απροσπέλαστο τείχος. Και πάλι όμως οι Έλληνες διεθνείς είχαν αντίθετη άποψη. Ο Ρεχάγκελ είχε την ιδιοφυή σκέψη να αφήσει τους παίκτες του να εφαρμόσουν αυτό που ήθελαν και έβλεπαν να βοηθά περισσότερο την Εθνική μας, βάζοντας το «εγώ» του κάτω από την ομάδα, στην ανάπαυλα του ημιχρόνου κι ενώ το σκορ ήταν 0-0.

Όσο η λευκή ισοπαλία έμενε, αυτό το αυθόρμητο «ρε λες» συνέχιζε να γεμίζει τις ελπίδες όλων των Ελλήνων φιλάθλων, μέχρι που η μπάλα πήγε στα πόδια του Ζαγοράκη, ο οποίος σαν άλλος… Βραζιλιάνος άσος άδειασε τον Λιζαραζού και έβγαλε σέντρα πάρε-βάλε για το κεφάλι του «Χάρι». Ο Άγγελος της Εθνικής δεν άφησε περιθώρια στον Μπαρτέζ και το απίστευτο είχε αρχίσει να παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια μας! Ένα παρατεταμένο «γκοοοοοοοοολ» ακούστηκε μεμιάς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους όταν πια η αναμέτρηση έληξε και η Εθνική μας ήταν στον ημιτελικό.

Όμως, το παραμύθι δεν είχε τελειώσει ακόμα. Η παρέα του Μπάρος, του Κόλερ και του μεγάλου Πάβελ Νέντβεντ μας περίμενε στον ημιτελικό με άγριες διαθέσεις. Οι έντεκα σύγχρονοι θεοί για τους οποίους μιλούσε προφητικά το πούλμαν της Εθνικής μας στην Πορτογαλία, μπήκαν δυναμικά στον αγωνιστικό χώρο θέλοντας να απολαύσουν την αναμέτρηση, αλλά από την πρώτη κιόλας φάση φάνηκε πως η βραδιά θα ήταν δύσκολη. Η μία ευκαιρία μετά την άλλη χανόταν για τους Τσέχους, με τον Νέντβεντ να καθοδηγεί με μαεστρία το παιχνίδι τους, ενοχλώντας το έργο που είχε εμπνευστή ο… θεός του ποδοσφαίρου. Και κάπου εκεί «αναγκάστηκε» να τον βγάλει από τη μέση!

Σε μια διεκδίκηση της μπάλας ο μακρυμάλλης Τσέχος χτύπησε άσχημα το πόδι του και τέθηκε νοκ άουτ. Μεμιάς η ψυχολογία άλλαξε και η Εθνική μας αναθάρρησε κι άρχισε να βγαίνει δειλά δειλά από τα καρέ της. Ο «Όθωνας» έδινε το δικό του ρεσιτάλ από τον πάγκο και κάπως έτσι το 0-0 διατηρήθηκε μέχρι τέλους και οι δύο ομάδες θα έλυναν τις διαφορές τους στην παράταση. Κι αν θα περίμενε κανείς να δει εκεί την Εθνική μας να καταρρέει σωματικά λόγω έλλειψης δυνάμεων, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η ελπίδα της… ανέλπιστης επιτυχίας έδωσε φτερά στα πόδια των Ελλήνων παικτών και στα πρώτα λεπτά της παράτασης ο Γιαννακόπουλος έριξε την προειδοποιητική βολή στον Πετρ Τσεχ.

Λίγα λεπτά αργότερα, και για την ακρίβεια δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη του α’ ημιχρόνου της παράτασης η Εθνική μας κέρδισε κόρνερ. «Γκολ και φύγαμε για τελικό», σκέφτηκε όλη η Ελλάδα, μια και αν υπήρχε νικήτρια ομάδα στο ημίχρονο της παράτασης το ματς έληγε. Ο Τσιάρτας ανέλαβε την εκτέλεση και οι Έλληνες πήραν θέση στην περιοχή του Τσεχ. «Φεύγοντας για το κόρνερ κοίταξα το ρολόι, ήταν 14 και 46 και είπα ας μπει τώρα», είπε αργότερα ο Δέλλας. Το κόρνερ του Τσιάρτα βρήκε ακριβώς το κεφάλι του Δέλλα στο ύψος της μικρής περιοχής και ο Τσεχ δεν μπόρεσε να αντιδράσει. Ο «Κολοσσός», όπως τον έλεγε ο Ρεχάγκελ, μας είχε στείλει στον τελικό σκοράροντας πρώτη φορά στην καριέρα του με το εθνόσημο! Οι Τσέχοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. Ήμασταν στον τελικό και ήταν αλήθεια!


Η ημέρα του μεγάλου τελικού είχε φτάσει. Η ημέρα του ελληνικού αθλητισμού ήταν η 4η Ιουλίου του 2004. Στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, κόντρα στην οικοδέσποινα η Εθνική μας ομάδα θα διεκδικούσε το τρόπαιο της πρωταθλήτριας Ευρώπης. Για τους Πορτογάλους ήταν το ιδανικό σενάριο. Είχαν φτάσει μέχρι τον τελικό στη διοργάνωση της έδρας τους, και θα αντιμετώπιζαν την αδύναμη στα μάτια τους Ελλάδα, την οποία και έμοιαζε απίθανο να υποτιμήσουν δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ημέρες…

Κι όμως! Με τη συνηθισμένη τακτική της η Εθνική μας ομάδα έκλεισε τους διαδρόμους προς τον Νικοπολίδη, εξουδετέρωσε αποτελεσματικά το μεγάλο αστέρι των Πορτογάλων, τον Λουίς Φίγκο και… χτύπησε με χειρουργική ακρίβεια στο 57’ και πάλι έπειτα από κόρνερ. Η συνεργασία ήταν… αγγελική με τον Άγγελο Μπασινά να σερβίρει και τον Άγγελο Χαριστέα να κάνει… του κεφαλιού του! Το χρονόμετρο της αντίστροφης μέτρησης είχε αρχίσει να μετρά. Ο χρόνος κυλούσε η ομάδα κράταγε γερά και το όνειρο ήταν όλο και πιο κοντά. «3… 2… 1… Έληξε!!! Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης!!!!»

Τρέλα! Οι χιλιάδες Έλληνες φίλαθλοι στην κερκίδα του Ντα Λουζ δεν μπορούσαν να πιστέψουν αυτό που συνέβαινε, καθώς ζητούσαν επιτακτικά από τον Θοδωρή Ζαγοράκη να σηκώσει την κούπα! Ο Εουσέμπιο μισοκλαίγοντας έδωσε το τρόπαιο στον μεγάλο αρχηγό κι εκείνος το σήκωσε ψηλά στον πορτογαλικό ουρανό σκορπώντας κύματα ενθουσιασμού σε κάθε άκρη του Ελληνισμού. «Έλληνες, βγείτε στους δρόμους» φώναξε ο… Ρεχακλής μετά το τέλος του ματς, ο οποίος έφτανε και πάλι στην κορυφή της Ευρώπης στο ίδιο γήπεδο όπως όταν ήταν προπονητής της Βέρντερ και ο γύρος του θριάμβου είχε αρχίσει την ώρα που ο Ρονάλντο και η παρέα έκλαιγε τη… μοίρα του.

Η Πορτογαλία «βάφτηκε» μεμιάς μπλε και η νύχτα έγινε μέρα στην Ελλάδα από τους πρωτοφανείς πανηγυρισμούς σε κάθε γωνιά της χώρας που σε λίγες εβδομάδες θα υποδεχόταν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η 23άδα των Ελλήνων γνώρισε την αποθέωση κατά την άφιξή της στο αεροδρόμιο της Αθήνας και η αυτοκινητοπομπή την οδήγησε στο Καλλιμάρμαρο, όπου ακολούθησε αλησμόνητο γλέντι με καλεσμένους όλους τους Έλληνες. Ήταν ο ομορφότερος ένας μήνας στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού…

Από τότε πέρασαν ένα δύο τρία…δεκατρία χρόνια. Πέρασαν δεκατρία χρόνια που μας δείχνουν κάθε χρόνο και περισσότερο πόσο παραμυθένιο και ανεπανάληπτο ήταν όλο αυτό που ζήσαμε εκείνες τις ημέρες. Πόσο μακριά από την γκρίζα πραγματικότητα των εποχών μας, μας οδήγησε και μας έκανε απίστευτα υπερήφανους έστω και στιγμιαία λέγοντας ένα «ευχαριστώ» σε όλη εκείνη την ομάδα για τις απίστευτες στιγμές που μας χάρισε. Και για αυτό, όσα χρόνια κι αν περάσουν για μας που το ζήσαμε, οι μνήμες θα είναι πάντα ανεξίτηλες. Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

21 Φεβρουαρίου σήμερα και τα Γιάννινα μετρούν 108 χρόνια ελεύθερης ζωής. Η 21η Φεβρουαρίου του 1913 ήταν η μέρα που ξύπνησαν οι κάτοικοι της ιστορικής πόλης, της πόλης των θρύλων και των παραδόσεων, των γραμμάτων και του πολιτισμού, με τη μεθυστική γεύση της Ελευθερίας στην καρδιά τους και την ανείπωτη χαρά της ανεξαρτησίας στη ψυχή τους.

Το PASsports κάνει μια περιληπτική αναδρομή στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν τους Γιαννιώτες στην Ελευθερία έπειτα από 482 χρόνια σκλαβιάς

Όπως είναι γνωστό οι Τούρκοι ανέλαβαν τα Γιάννινα το 1431 και παρά τις κατά καιρούς σημαντικές ελληνικές εξεγέρσεις, έμειναν σκλαβωμένα μέχρι το 1913. Από την 7η Ιανουαρίου 1913 ο ελληνικός στρατός υποστηριζόμενος από πεδινό και βαρύ πυροβολικό, άρχισε συντονισμένες επιθέσεις κατά των οχυρών που κατείχαν οι Τούρκοι στην Ήπειρο. Ο ελληνικός στρατός της Ηπείρου ενισχύθηκε και με νέες μονάδες ιππικού και πυροβολικού. Μάλιστα είχε έρθει στην Ήπειρο στο τέλος Ιανουαρίου και ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος σε σχετικές συζητήσεις με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο, προσδιόρισε τους τρόπους με τους οποίους οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα εξυπηρετούσαν αποτελεσματικά τις πολιτικές προθέσεις της κυβέρνησης.

Το τελικό σχέδιο επίθεσης καταρτίστηκε την 16η Φεβρουαρίου και προέβλεπε εκτός των άλλων και παράλληλες αποβατικές επιχειρήσεις στους Αγίους Σαράντα για να αποκλειστεί μετακίνηση της 13ης τουρκικής μεραρχίας προς τα Γιάννινα. Η γενική επίθεση των ελληνικών δυνάμεων εκδηλώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 20ης Φεβρουαρίου,. Η 2η Μεραρχία κατέλαβε επίκαιρες θέσεις και η 1η με την 3η φάλαγγα του Α΄ τμήματος Στρατιάς τα υψίστης στρατηγικής σημασίας υψώματα του. Την 19η Φεβρουαρίου το ελληνικό πυροβολικό άρχισε να βάλλει κατά των εχθρικών πυροβολείων Καστριού, του Προφήτη Ηλία και της Τσούκας, ύστερα από μεγάλο και σκληρό αγώνα. Η 2η φάλαγγα κινήθηκε διαμέσου της Μανωλιάσσας καταδιώκοντας τους υποχωρούντες και κατέλαβε την κοιλάδα Δωδώνης, φτάνοντας μέχρι τον Άγιο Νικόλαο. Συνεχίζοντας την προέλαση, έφτασε στην Πεδινή και μάλιστα δύο γενναίοι και τολμηροί αξιωματικοί, επικεφαλής των ταγμάτων της 2ης φάλαγγας, οι Βελισσαρίου και Ιατρίδης καταδιώκοντας τους Τούρκους, έφτασαν στους λόφους του Αγίου Ιωάννη Ανατολής, όπου εγκατέστησαν προφυλακές για ασφάλεια και έκοψαν τα καλώδια τηλεφώνων και τηλεγράφων, νεκρώνοντας έτσι την επικοινωνία Ιωαννίνων – Μπιζανίου.

Ο Εσάτ Πασάς αναγκάστηκε στις 8 το βράδυ να ζητήσει τη μεσολάβηση του Μητροπολίτη Γερβάσιου και των Προξένων για την παράδοση της πολυθρύλητης πόλης των Ιωαννίνων. Οι πρόξενοι ανακοίνωσαν στον Κωνσταντίνο το μεσολαβητικό τους ρόλο με έγγραφο που στάλθηκε με τους αξιωματικούς Ρεούφ και Ταλαάτ, τους οποίους συνόδευε ο Επίσκοπος Δωδώνης Πανάρετος (ως εκπρόσωπος της Μητρόπολης). Μαζί με τον ατρόμητο ταγματάρχη Βελισσαρίου οδηγήθηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Φεβρουαρίου στο Γενικό Στρατηγείο Εμίν Αγά. Ύστερα από σύντομη συζήτηση συμφώνησαν την παράδοσή της πόλης και των τούρκικων δυνάμεων και δόθηκαν οι σχετικές διαταγές.

Τα θρυλικά Γιάννινα ήταν πλέον ελεύθερα, όπως ελεύθερη ήταν σε λίγο και ολόκληρη η πολύπαθη Ήπειρος. Ο ελληνικός στρατός εισήλθε θριαμβευτής στην πόλη των Ιωαννίνων και η υποδοχή ήταν πράγματι αποθεωτική. Τα χαρμόσυνο και πολυπόθητο αυτό γεγονός της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων χαιρετίστηκε επάξια με πανηγυρισμούς από όλους τους Έλληνες, ιδιαίτερα όμως από τους Ηπειρώτες, των οποίων τα όνειρα και οι πόθοι αιώνων για απελευθέρωση επί τέλους πραγματοποιήθηκαν.

Στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων είναι αφιερωμένο το ποίημα του Στέφανου Δάφνη, δημοσιευμένο στο ημερολόγιο του Σκόκου, το 1915.

Έχει τίτλο "Στα Γιάννενα":

Απ΄ έξω από τα Γιάννενα, σ΄ ένα ψηλό κλαδί,
Πουλί - πουλάκι εκάθισε και γλυκοκελαειδεί.
Ανοίχτε στράτα διάπλατη και στράτα μυρωμένη
κι έρχεται η Λευτεριά η κυρά με τ΄ άνθη στολισμένη.
Τ΄ ακούνε οι σκλάβοι, που βαθειά σ’ ονείρου βάθος ζούνε
Και τα κεριά ετοιμάζουνε και τους παλμούς κρατούνε,
Και το καλό φθινόπωρο με κάποια ανατριχίλα
Στρώνει τ’ ολόχρυσο χαλί με τα στερνά του φύλλα.

Χαρακτηριστικό ποίημα για τη μέρα αυτή είναι κι αυτό που έγραψε Γ. Σουρής, με τίτλο «Τα πήραμε τα Γιάννενα»:

Τα πήραμε τα Γιάννινα
Μάτια πολλά το λένε,
Μάτια πολλά το λένε,
Όπου γελούν και κλαίνε.
Το λεν πουλιά των Γρεβενών
Κι αηδόνια του Μετσόβου,
Που τα έκαψεν η παγωνιά
Κι ανατριχίλα φόβου.
Το λένε χτύποι και βροντές,
Το λένε κι οι καμπάνες,
Το λένε και χαρούμενες
Οι μαυροφόρες μάνες.
Το λένε και Γιαννιώτισσες
Που ζούσαν χρόνια βόγγου,
Το λένε κι Σουλιώτισσες
Στις ράχες του Ζαλόγγου.

Ημέρα εθνικής επετείου η σημερινή για τον Ελληνισμό, ο οποίος γιορτάζει την 200η επέτειο από την έναρξη της Επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού. Όπως και πέρυσι, δυστυχώς έτσι και φέτος, ο εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης γίνεται κάτω από δύσκολες συνθήκες και περιορισμούς λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Το PASsports σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα-χρονικό στα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στην Ελευθερία και την Εθνική Παλιγγενεσία. με την ευχή να απελευθερωθούμε σύντομα κι από τα δεσμά του κορωνοϊού. 

Α. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο σημαίνοντας την έναρξη του αγώνα. Στο Ιάσιο ο Υψηλάντης κήρυξε επίσημα την επανάσταση και ο Γεωργάκης Ολύμπιος έσπευσε να ενωθεί μαζί του (26 Φεβρουαρίου). Στον έρανο που επακολούθησε συγκεντρώθηκε ποσό ενός εκατομμυρίου γροσίων, ενώ ο Καντακουζηνός ανέλαβε την αρχηγία του Ιερού Λόχου, που τον αποτέλεσαν 500 νέοι σπουδαστές. Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης ύψωσε την ελληνική σημαία στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Στο Γαλάτσι οι Έλληνες με επικεφαλής τον Καρπενησιώτη συγκρούστηκαν για πρώτη φορά με τους Τούρκους και κατόρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές τους. Στο Δραγατσάνι όμως ο Ιερός Λόχος συνετρίβη και στη μονή του Σέκου ο Γεωργάκης Ολύμπιος και οι συμπολεμιστές του ανατινάχτηκαν μαζί με την πυριτιδαποθήκη για να μην παραδοθούν. Σύντομη και άτυχη υπήρξε η πρώτη προσπάθεια των αγωνιστών στη Μολδοβλαχία. Διευκόλυνε όμως παρ' όλα αυτά και προετοίμασε την έκρηξη της επανάστασης στο Μοριά, στη Ρούμελη, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στα νησιά.

Β. Η επανάσταση στην κυρίως Ελλάδα

Μετά την αποτυχία του Υψηλάντη, πρώτη εξεγέρθηκε η Πελοπόννησος. Στις 22 Μαρτίου 1821 επιτεύχθηκε η άλωση της Καλαμάτας, ως επίσημη όμως έναρξη του αγώνα θεωρείται η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, η οποία απλώθηκε σαν πυρκαγιά σε ολόκληρη την Ελλάδα.Στις 26 Μαρτίου επαναστάτησαν οι Σπέτσες, στις 27 τα Σάλωνα με τον Πανουργιά, στις 28 ο Δήμος Καλτσάς κατέλαβε το Λιδορίκι, στις 29 ο Διάκος ξεσήκωσε τη Λιβαδειά, στις 31 επαναστάτησε η Αταλάντη, την 1η Απριλίου η Θήβα, στις 8 η Λαμία. Οι Τούρκοι ανησύχησαν σοβαρά και θέλοντας να τρομοκρατήσουν τους επαναστατημένους Έλληνες απαγχόνισαν τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄ (10 Απριλίου). Την ίδια όμως ημέρα επαναστάτησαν τα Ψαρά και στις 15 οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στο Λεβίδι. Στην Ύδρα ο Α. Οικονόμου κήρυξε την επανάσταση (16 Απριλίου) και στις 24 μαρτύρησε ο Διάκος στη Λαμία, στις 25 καταλήφθηκε η Αθήνα και οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη, στις 7 Μαΐου ο Άνθιμος Γαζής κήρυξε την επανάσταση στη Μαγνησία και στις 8 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ανδραγάθησε στο Χάνι της Γραβιάς με εκατό μαχητές, που έκοψαν το δρόμο 8.000 στρατιωτών του Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη.

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στη Μακεδονία και στις 16 Μαΐου εξεγέρθηκε η Χαλκιδική και το Άγιο Όρος με αρχηγό τον Σερραίο Εμμανουήλ Παππά. Στις 20 Μαΐου επαναστάτησε το Μεσολόγγι, ενώ στην Πελοπόννησο άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Στις 23 Μαΐου οι Έλληνες είχαν την πρώτη "σε παράταξη" νίκη στο Βαλτέτσι με τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, στις 26 οι πρόκριτοι του Μοριά συγκρότησαν την "Πελοποννησιακή Γερουσία", την πρώτη δηλ. αρχή της επαναστατημένης Ελλάδας, και στις 28 οι επαναστάτες μπήκαν στο Αγρίνιο. Συγχρόνως στο Αιγαίο οι στόλοι των νησιών άρχισαν πολεμική δράση, στην οποία πήραν μέρος η Κρήτη, η Σάμος, η Μύκονος, η Κάλυμνος, η Κάσος και άλλα νησιά και ανδραγάθησαν οι Παπανικολής, Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

Τέλος, στις 23 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες κατέλαβαν την Τριπολιτσά και έτσι εδραιώθηκε η επανάσταση, ενώ στις 30 Δεκεμβρίου συνήλθε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων υπό την προεδρία του Μαυροκορδάτου.

Γ. Το χρονικό του Αγώνα

 Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της Επανάστασης σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες, ο εμφύλιος πόλεμος όμως που ξεσπά μεταξύ των οπλαρχηγών και των κοτζαμπάσηδων για την ηγεσία του Αγώνα προκαλεί σοβαρότατα προβλήματα και φέρνει τον Αγώνα σε οριακό σημείο. Η απουσία μιας ηγετικής μορφής που θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντίθετες πλευρές είναι φανερή.

Παρά την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πελοπόννησο το 1821 ως ανώτατου πληρεξούσιου της Φιλικής Εταιρείας δημιουργούνται από τους κοτζαμπάσηδες με την υποστήριξη των Φαναριωτών Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και Θεόδωρου Νέγρη τοπικές Γερουσίες (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία της Δυτικής Στερεάς, Άρειος Πάγος), ενώ ο αρχιστράτηγος Κολοκοτρώνης πασχίζει να επιβληθεί στους άτακτους στρατιώτες, άμαθους σε κάθε μορφής οργάνωση και πειθαρχία, που διοικούνται από αρχηγούς με έντονο το αίσθημα του τοπικισμού και του εγωισμού. Παράλληλα η ευρωπαϊκή διπλωματία κρατά εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, καθώς η Ιερή Συμμαχία φοβάται την εξάπλωση των επαναστατικών ιδεών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

1822

Στις 14 Ιανουαρίου κυριεύτηκε ο Ακροκόρινθος, στις 19 Φεβρουαρίου επαναστάτησε η Νάουσα με τον Καρατάσο, στις 20 ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης νίκησε τον τουρκικό στόλο στον κόλπο της Πάτρας, στις 18 Μαρτίου ο Λυκούργος Λογοθέτης με 2.000 Σαμίους κατέλαβε τη Χίο, αλλά η τουρκική αρμάδα αποβίβασε 30.000 άνδρες, οι οποίοι προέβησαν στην τρομερή σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης εκδικήθηκε για τη σφαγή με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας (7 Ιουνίου). Ο Χουρσίτ πασάς πολιόρκησε τους Σουλιώτες, σε βοήθεια των οποίων σπεύδουν ο Μαυροκορδάτος και ο Κυρ. Μαυρομιχάλης. Στο Κομπότι οι Έλληνες και πολλοί φιλέλληνες νικούν, ακολουθεί όμως η μεγάλη καταστροφή του Πέτα.

Ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης εισβάλλει στην Πελοπόννησο, αλλά στις 26 Ιουλίου το στράτευμά του έπαθε μεγάλη καταστροφή από τον Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια, όπου ο Νικηταράς, για δεύτερη φορά, αναδείχτηκε τουρκοφάγος. Από τις 8-11 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος συγκρούστηκε στο Ναύπλιο με τον τουρκικό, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σούδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στην Κρήτη, για να κάμψουν την αντίστασή της. Στις 25 Οκτωβρίου ο Κιουταχής και ο Βρυώνης στρατοπέδευσαν έξω από το Μεσολόγγι. Στις 27 ο Κανάρης πυρπόλησε στην Τένεδο την υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου, ο οποίος κατέφυγε στον Ελλήσποντο, και ο Στάικος Σταματόπουλος κυρίευσε το απόρθητο Παλαμήδι. Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

Στις 15 Ιανουαρίου ο Καραϊσκάκης απώθησε τους Τούρκους από τα Άγραφα. Στις 29 Μαρτίου συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άργος. Τον Μάιο νίκησαν τους Τούρκους ο Κριεζιώτης στην Κάρυστο, ο Μ. Μπότσαρης στη Βόνιτσα και ο Καρατάσος στο Τρίκερι. Στις 21 Αυγούστου ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 Σουλιώτες νίκησε τον Μουσταή στο Καρπενήσι, αλλά σκοτώθηκε  και ο ίδιος. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως συνεχίζεται, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος διορίζεται πρόεδρος του Εκτελεστικού και αφαιρείται ο βαθμός του αρχιστράτηγου από τον Θ. Κολοκοτρώνη, οπότε σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις από τον Γ. Κουντουριώτη και τον Θ. Κολοκοτρώνη. Παράλληλα η αλλαγή κυβέρνησης στην Αγγλία φέρνει στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών τον φιλέλληνα Γ. Κάνινγκ (1822), ο οποίος αποφασίζει να υποστηρίξει την ελληνική επανάσταση, με σκοπό να εκμεταλλευτεί προς όφελος της Αγγλίας την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αλλαγή στη στάση της αγγλικής πολιτικής παρακινεί τον τσάρο να αναλάβει πρωτοβουλίες και να υποβάλει στην Πύλη υπόμνημα με το οποίο προτείνεται η δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών επαρχιών υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Το σχέδιο αυτό όμως απορρίπτεται τόσο από την Πύλη και τους εμπόλεμους Έλληνες, όσο και από την Ιερή Συμμαχία.

1824

Στις 5 Ιανουαρίου 1824 η άφιξη του Λόρδου Μπάιρον στο Μεσολόγγι εμψυχώνει τους αγωνιστές και προκαλεί πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, στις 7 Απριλίου όμως ο Μπάιρον πέθανε στην ίδια πόλη. Στις 7 Ιουνίου οι Αιγύπτιοι, τους οποίους κάλεσαν για ενίσχυση οι Τούρκοι, κατέστρεψαν την Κάσο. Στις 9 Ιουνίου κυριεύτηκε το ηρωικό νησί των Ψαρών. Προς το τέλος του Ιουλίου οι Σαχτούρης, Κανάρης, Ματρόζος, Βατικιώτης και Ραφαλιάς σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες στη θάλασσα και στις 29 Αυγούστου σημείω
σε νέα λαμπρή επιτυχία στον Γέροντα. Στις 22 Σεπτεμβρίου πυρπολήθηκαν δύο εχθρικά πολεμικά κοντά στη Χίο και την 1 Νοεμβρίου, ύστερα από σφοδρή σύγκρουση κοντά στο Ηράκλειο, αναγκάστηκε ο στόλος του Ιμπραήμ να υποχωρήσει.

1825

Στις 12 Φεβρουαρίου ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στη Μεθώνη και στις 16 Απριλίου στο Σχοινόλακκα της Μεσσηνίας ο Καρατάσος με τους Μακεδόνες του αντιμετώπισε με επιτυχία τους Αιγύπτιους. Στη Σφακτηρία όμως νίκησαν οι Αιγύπτιοι και σκοτώθηκαν οι Τσαμαδός, Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο φιλέλληνας Σανταρόζα. Στις 23 Απριλίου άρχισε η Β΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Στις 20 Μαΐου σκοτώθηκε ηρωικά ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι. Πιεσμένη από τη λαϊκή κατακραυγή και πανικόβλητη από την προέλαση του Ιμπραήμ η κυβέρνηση πείθεται τελικά να απελευθερώσει τους αιχμάλωτους οπλαρχηγούς και αναθέτει ξανά στον Κολοκοτρώνη τη στρατιωτική αρχηγία του Αγώνα. Στους Μύλους στις 13 Μαΐου ο Μακρυγιάννης και ο Κ. Μαυρομιχάλης αναχαίτισαν τον Ιμπραήμ, που προχώρησε για το Ναύπλιο. Τον Δεκέμβριο ο Ιμπραήμ πήγε στο Μεσολόγγι για να πάρει μέρος στην πολιορκία.

1826

Στις 10 Απριλίου πραγματοποιείται η έξοδος του Μεσολογγίου. Οι πολιορκημένοι, αποκλεισμένοι για μήνες από στεριά και θάλασσα χωρίς δυνατότητα ανεφοδιασμού από τον ελληνικό στόλο και αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις αρρώστιες, επιχειρούν έξοδο από το Μεσολόγγι. Το σχέδιο όμως των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τούρκους και η ηρωική έξοδος κατέληξε σε σφαγή. Όσοι από τους Μεσολογγίτες καταφέρνουν να επιζήσουν καταφεύγουν στα νησιά του Ιονίου, ενώ ο ηρωισμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" (κατά την έκφραση του Διονυσίου Σολωμού) προκαλεί για μια ακόμη φορά έξαρση του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη. Στις 22 και 24 Ιουνίου οι Μανιάτες αποκρούουν τους Οθωμανούς στη Βέργα. Στις 27 και 28 οι Αιγύπτιοι νικούνται στη Μανιάκοβα και το Πολυτσάραβο. Στις 3 Αυγούστου ο Κιουταχής κατέλαβε την Αθήνα και πολιόρκησε την Ακρόπολη. Οι Καραϊσκάκης και Φαβιέρος στρατοπέδευσαν στο Χαϊδάρι και στις 8 Αυγούστου συγκρούστηκαν με τους Τούρκους. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι Έλληνες απέκτησαν το πρώτο πολεμικό ατμόπλοιο το "Καρτερία" και τον Δεκέμβριο τη φρεγάτα "Ελλάς". Στην Ακρόπολη σκοτώθηκε ο Γκούρας και διορίστηκε φρούραρχος ο Κριεζιώτης, που ανέβηκε στον Ιερό Βράχο με 500 πολεμιστές. Στην Αράχοβα ο Καραϊσκάκης συνέτριψε τους Οθωμανούς (18-23 Νοεμβρίου) και την 1 Δεκεμβρίου ο Φαβιέρος ανέβηκε στην Ακρόπολη με 500 άνδρες. Στο μεταξύ, μετά την Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, διαμορφώνονται στην Ελλάδα το ρωσικό, το αγγλικό και το γαλλικό κόμμα, οι οπαδοί των οποίων προσβλέπουν στη βοήθεια των αντίστοιχων ξένων δυνάμεων, ενώ η Δ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εκλέγει ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και διορίζει αρχιστράτηγο τον Άγγλο Τζορτζ και αρχιναύαρχο τον επίσης Άγγλο Κόχραν.

1827

Στις 18 Ιανουαρίου οι Σουλιώτες απέκρουσαν στο Δίστομο τον Κιουταχή και ελευθέρωσαν το φρούριο των Σαλώνων. Ύστερα απ' αυτό ο Κιουταχής στράφηκε στην Αττική και στις 30 Ιανουαρίου επιτέθηκε εναντίον του Γκόρντον στην Καστέλλα. Στο Κερατσίνι διεξήγαγε σφοδρούς αγώνες ο Καραϊσκάκης κατά του Κιουταχή, ενώ στο Φάληρο αποβιβάστηκε ο αρχιναύαρχος Κόχραν και ο αρχιστράτηγος Τσορτς. Από 8 μέχρι 13 Απριλίου διεξάγονταν καθημερινά μάχες και στις 23 τραυματίστηκε θανάσιμα ο Καραϊσκάκης. Επακολούθησε σειρά αποτυχιών και στις 27 Μαΐου η Ακρόπολη παραδόθηκε στον Κιουταχή. Στις 24 Ιουνίου οι υπερασπιστές του Μεγάλου Σπηλαίου (600) απέκρουσαν τους στρατιώτες του Ιμπραήμ (3.000) και τους υποχρέωσαν να υποχωρήσουν. Η εξέλιξη των πραγμάτων ανάγκασε επιτέλους τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να ενδιαφερθούν για τη λήξη του πολέμου και την τύχη του Ελληνισμού.

Η Επανάσταση βρίσκεται σε οριακό σημείο, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ θριαμβεύει σε ξηρά και θάλασσα, η επέμβαση των ξένων δυνάμεων όμως έσωσε την κατάσταση. Μετά από συνεννοήσεις των τριών Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται το πρωτόκολλο του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), το οποίο αναγνωρίζει την αυτονομία της Ελλάδας, ενώ οι μοίρες του συμμαχικού στόλου καταπλέουν στις ελληνικές θάλασσες. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 8 Οκτωβρίου έκρινε οριστικά την τύχη του Αγώνα, καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υφίσταται πανωλεθρία από τον στόλο των Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έφτασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 με τις διπλωματικές του ενέργειες επιτάχυνε τις εξελίξεις, καταφέρνοντας να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Ρωσία προσπάθώντας να στρέψει την κατάσταση προς όφελός της και να κάμψει την τουρκική αδιαλλαξία, κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία, ενώ η Γαλλία φροντίζει να στείλει στην Πελοπόννησο ένα εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 14.000 άνδρες με επικεφαλής τον στρατηγό Μαιζόν για να απομακρύνει τα τελευταία στρατεύματα του Ιμπραήμ. Η Ιερά Συμμαχία δεν υπήρχε πια και η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν τη συμφωνία του Λονδίνου, με την οποία ρυθμίστηκε το ελληνικό ζήτημα.

Εμβόλιμη αγωνιστική σήμερα (24/09) στην Α΄ ερασιτεχνική και το PASsports.gr πιστό στα αγωνιστικά δρώμενα του ερασιτεχνικού πρωταθλήματος θα σας μεταφέρει για ακόμα μια φορά την εξέλιξη των αναμετρήσεων μέσω του PASsports Radio.

Στα παιχνίδια που ξεχωρίζουν από το σημερινό πρόγραμμα, ο Νίκος ΣΚούμπος θα βρίσκεται στον αγώνα Κρύα - Ροδοτόπι, ενώ ο Μιχάλης Τσάγκας στην αναμέτρηση Δόξα Κρανούλας - Λογγάδες.

Στην αναμέτρηση Ελεούσα - Ανατολή το "παρών" θα δώσει ο Χρήστος Καλύβας μεταφέροντας όλα όσα γίνουν στον αγώνα, ενώ στο Χουλιαράδες -Μικρασιάτες θα βρίσκεται ο Μάκης Καραντωνίου.

Στο Studio του PASsports Radio θα είναι ο Θανάσης Μυριούνης με την εκπομπή "Μικρόφωνο στα γήπεδα του Ερασιτεχνικού" η οποία θα ξεκινήσει στις 15:45, και θα σας ενημερώνει για τα αποτελέσματα όλων των υπόλοιπων αναμετρήσεων.

Χορηγός της σημερινής μετάδοσης είναι το ξενοδοχείο AAR Hotel & Spa.

Μείνετε συντονισμένοι στο PASsports και μάθετε όλα όσα θέλετε τις ομάδες του Ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου της περιοχής.

PASsports

Το Διαβατήριο στα Σπορ

Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου

15:00

Χουλιαράδες-Μικρασιάτες: Πάνος (Ναστούλης-Ορφανός)

16:00

Κρανούλα-Λογγάδες: Σιαμέτης (Αντωνίου-Γώγου)

Κόντσικα-Κάστρο: Τάσης (Λεοντάρης-Τσατσάνης)

Κουτσελιό-Πέραμα: Μπούμπας (Τσάντας-Κοττορός)

Κρύα-Ροδοτόπι: Ντάρας (Μπαδήμας-Γείτονας)

Καλπάκι-Βελισσάριο: Τάτσης (Παπαλαζάρου-Μωυσιάδης)

Ελεούσα-Ανατολή: Μάντζιος (Γούκος-Ράπτη)

Κόνιτσα-Πωγωνάτος: Πασχάλης (Διαμάντης-Σπυρογιώτης)

19:15

Σερβιανά-Αγία Μαρίνα: Ζαμπαλάς (Μάρκου-Σιόντης)

Για τη διακοπή του πρωταθλήματος λόγω του κορωνοϊού, την επιλογή του να έρθει στην Ελλάδα από τη Γερμανία και πολλά ακόμη ενδιαφέροντα πράγματα μίλησε ο Αργύρης Γιαννίκης σε εκτενή συνέντευξη του στο γερμανικό αθλητικό site Spox. Ο προπονητής του ΠΑΣ Γιάννινα χαρακτήρισε τη γιαννιώτικη ομάδα παραδοσιακή δύναμη στην Ελλάδα, αναφέρθηκε στις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ γερμανικού και ελληνικού ποδοσφαίρου, ενώ δεν παρέλειψε να θυμηθεί και τα πρώτα του προπονητικά βήματα, τους παίκτες, αλλά και τους προπονητές που συνεργάστηκε, αποκαλύπτοντας ότι κάποια στιγμή μακροπρόθεσμα θα ήθελε να εργαστεί προπονητικά και πάλι στην Γερμανία.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Αργύρη Γιαννίκη:

Κύριε Γιαννίκη, στις 8 Μαρτίου ο ΠΑΣ Γιάννινα έπαιξε το τελευταίο παιχνίδι πριν διακοπεί το πρωτάθλημα στην Ελλάδα λόγω του κορωνοϊού. Πως διαχειρίζεται η ομάδα την υπάρχουσα κατάσταση από τη διακοπή και μετά; «Όπως και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, έτσι κι εμείς έχουμε συμμορφωθεί φυσικά με όλες τις οδηγίες που έχουν δοθεί και οι οποίες μπορεί να αλλάζουν από μέρα σε μέρα. Οι παίκτες ακολουθούν ατομικά προγράμματα προπόνησης. Χρησιμοποιούμε μια εφαρμογή, μέσω της οποίας οι ποδοσφαιριστές μας στέλνουν αναφορά για το τι ασκήσεις έκαναν και μπορούμε έτσι να έχουμε μια εικόνα. Οι παίκτες προσπαθούν να διατηρήσουν τη φυσική τους κατάσταση, ώστε να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα προετοιμασμένοι όταν επιτραπεί να προπονηθούν στο γήπεδο με τη μπάλα».

Τον Ιούλιο του 2019, αναλάβατε τη θέση του προπονητή στον ΠΑΣ Γιάννινα. Πως προέκυψε αυτή η συμφωνία και καταλήξατε στην ομάδα της Ηπείρου; «Πάντα ήθελα να έχω μια εμπειρία στο εξωτερικό, μακριά από τη Γερμανία. Δεδομένης και της ελληνικής καταγωγής μου, ήταν ευκολότερο να εργαστώ στην Ελλάδα. Αν και στο παρελθόν απέρριψα ορισμένες προτάσεις από ομάδες της χώρας. Βρήκα τον ΠΑΣ, που είναι μια παραδοσιακή δύναμη και από τις μεγαλύτερες ομάδες στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι διένυε μια όχι και τόσο καλή στιγμή της ιστορίας του, έχοντας μόλις υποβιβαστεί και ψάχνοντας την επάνοδο στην Super League, έκανε την πρόταση που δέχτηκα ακόμα πιο συναρπαστική. Για την ακρίβεια ήταν η κατάλληλη προσφορά, την κατάλληλη στιγμή».

Ποιες είναι οι πιο αισθητές διαφορές της ζωής στην Ελλάδα από αυτή στη Γερμανία; «Η Ελλάδα έχει σίγουρα αρκετά προνόμια. Συνδυάζει θάλασσα, βουνά, ενώ υπάρχουν χιονοδρομικά κέντρα κοντά στα Ιωάννινα, όπου δουλεύω. Επίσης η πόλη είναι γεμάτη ζωντάνια, ενώ ο ελληνικός τρόπος ζωής είναι λίγο πιο χαλαρός κάτι το οποίο πρέπει να πω ότι δεν είναι απαραίτητα κακό. Πρέπει να πω όμως ότι έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στη Γερμανία, εκεί τα πράγματα ήταν πιο οργανωμένα. Είναι όμως σημαντικό και ωραίο, μερικές στιγμές να απασφαλίζεις τη ζώνη ασφαλείας και να ζεις κάτι διαφορετικό».

Ακούγεται ότι η οργάνωση στο ελληνικό ποδόσφαιρο είναι κάπως «χαοτική». Μπορείτε να σχολιάσετε κάτι πάνω σε αυτό το θέμα; «Φυσικά, οι συνθήκες που υπάρχουν στο ελληνικό ποδόσφαιρο διαφέρουν πολύ από αυτές στη Γερμανία. Τα γήπεδα είναι πολύ καλύτερα εκεί, εδώ χρειάζεται περισσότερη βελτίωση σε πολλούς τομείς. Γενικότερα οι υποδομές είναι κατώτερες και χρειάζονται αρκετές βελτιώσεις».

Ο ΠΑΣ Γιάννινα ήταν στο κορυφαίο πρωτάθλημα της χώρας συνεχόμενα από το 2011 έως και το 2019. Τώρα είναι στην κορυφή της Super League 2 με 49 βαθμούς, μετά από 20 παιχνίδια και θα ξεκινήσει από πλεονεκτική θέση στα play off του πρωταθλήματος. Πως θα σχολιάζατε το παραπάνω γεγονός; «Δεν είμαι ικανοποιημένος μόνο με την κατάταξη που έχει η ομάδα, αλλά και με την ανάπτυξή που δείχνει γενικότερα, αγωνιστικά και έξω-αγωνιστικά. Μετά από έναν υποβιβασμό συχνά επικρατεί χάος στις τάξεις οποιασδήποτε ομάδας και η ψυχολογία των παικτών δεν είναι και η καλύτερη. Έπρεπε να τονωθεί η ψυχολογία των παιδιών. Επίσης προσπαθήσαμε και αλλάξαμε και τον τρόπο παιχνιδιού της ομάδας. Στην πρώτη κατηγορία πέρσι, η ομάδα έπαιζε αμυντικά, αλλά αν θέλεις να διεκδικήσεις τον τίτλο που θα σου δώσει και την επάνοδο στην κορυφαία κατηγορία της χώρας πρέπει να είσαι κυρίαρχος στα παιχνίδια σου και να μπορείς να παίζεις με τη μπάλα στα πόδια και την κυκλοφορία της. Προσπαθήσαμε και καταφέραμε να γίνει αρκετά γρήγορα αυτό, ώστε να εμφανιστεί και μια ικανοποίηση από τον κόσμο της πόλης και να επιστρέψει όλο και περισσότερος στο γήπεδο».

Πως προσαρμόζετε την τακτική σας; Είστε αυστηρός με την ομάδα σας για την εφαρμογή των τακτικών σας; «Φυσικά, έχω ορισμένες αρχές που ακολουθώ και με εκπροσωπεύουν ως προπονητή, τις οποίες και θέλω να εφαρμόζω στην ομάδα. Χάρη στην ποιότητα της ομάδας, έχουμε ένα γκρουπ παικτών που δουλεύει σκληρά στις καθημερινές προπονήσεις. Έχω παίκτες οι οποίοι έχουν περάσει παλαιότερα από τις εθνικές τους ομάδες ή είναι διεθνείς τη δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι υπάρχει ήδη ένα βασικό επίπεδο, πάνω στο οποίο μπορούμε να δουλέψουμε. Μπορώ να πω ότι το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν είναι τόσο κακό, όσο δείχνει η φήμη του στο εξωτερικό».

Στο Κύπελλο Ελλάδος η ομάδα σας η ομάδα σας ήρθε αντιμέτωπη με τον Παναθηναϊκό. Παρόλο που πήρατε ένα προβάδισμα στο πρώτο παιχνίδι, στον επαναληπτικό δε σταθήκατε τυχεροί και αποκλειστήκατε. Ήταν η εμπειρία μια δυνατής έδρας, όπως του Παναθηναϊκού, μια ξεχωριστή εμπειρία; «Για να είμαι ειλικρινής, δε μου φάνηκε κάτι τόσο δύσκολο γιατί έχω ήδη ζήσει ασφυκτικά γήπεδα και στη Bundesliga. Βέβαια ήταν ξεχωριστό για την ομάδα, γιατί είδαμε τι μπορεί να κάνει η πίεση 10.000 θεατών. Μετά από μια μεγάλη ευκαιρία της αντίπαλης ομάδας, ο κόσμος πίεσε πολύ και η επικράτησε μια «κόλαση» για λίγα λεπτά στο γήπεδο. Λίγες φορές έχω δει τους θεατές να είναι τόσο παθιασμένοι. Αλλά αυτό συνηθίζεται πολύ στην Ελλάδα. Από την ποδοσφαιρική πλευρά, το γεγονός ότι καταφέραμε να φέρουμε μια τόσο μεγάλη ομάδα στα πρόθυρα του αποκλεισμού από το Κύπελλο, αποτελεί μια επιτυχία. Ήταν ένα παιχνίδι «highlight», που είχε δυστυχώς αρνητικό για εμάς αποτέλεσμα. Ένα άλλο πολύ θετικό αποτέλεσμα, που ακολούθησε, ήταν η νίκη με 5-1 απέναντι στην δεύτερη βαθμολογικά και πρώτη σε οικονομικό επίπεδο ισχυρότερης ομάδας του πρωταθλήματος. Αυτό που κατάφεραν τα παιδιά ήταν σπουδαίο».

Με ποια κατηγορία της Γερμανίας θα συγκρίνατε το επίπεδο της ομάδας σας, αλλά και του ελληνικού πρωταθλήματος; «Οι κορυφαίοι σύλλογοι της Super League 2, θα μπορούσαν να παίξουν στην τρίτη κατηγορία της Γερμανίας. Αν υπήρχε βέβαια καλύτερη υποδομή, θα ήταν ακόμα πιο δυνατές και οι ομάδες του πρωταθλήματος. Κατά πλειοψηφία οι ομάδες της Super League 2 θα είχαν καλές πιθανότητες να διατηρούνται στην τρίτη γερμανική κατηγορία. Αυτό ισχύει και για την ομάδα μου, αλλά σαφώς και προσπαθούμε να ενισχυόμαστε».

Ποιοι είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι που έχουν τεθεί στη συμφωνία σας με την ομάδα του ΠΑΣ; «Είναι δύσκολο να αναλύσω τους μακροπρόθεσμους στόχους, αλλά σίγουρα περνάω πολύ καλά στην ομάδα. Σίγουρα ένας στόχος είναι η κατάκτηση του πρωταθλήματος και αν αυτός επιτευχθεί μπορούμε στη συνέχεια να καθίσουμε με την ομάδα και να συζητήσουμε για να αποφασίσουμε τον επερχόμενο σχεδιασμό μας. Πρέπει φυσικά να συμφωνούν και οι δύο πλευρές για να αποφασιστεί. Προσωπικά έχω σαν σκέψη να επιστρέψω κάποια στιγμή εκ νέου στη Γερμανία».

Ας μιλήσουμε λίγο και για τα πρώτα χρόνια της προπονητικής σας καριέρας. Δουλέψατε στις ακαδημίες της Καρλσρούης από το 2007, όντας υπεύθυνος των ακαδημιών, βοηθός προπονητή, αλλά και πρώτος προπονητής. Πριν την Καρλσρούη, προηγήθηκαν οι Phoenix Mannheim, VfL Neckarau. Πείτε μας λίγα λόγια για εκείνα τα χρόνια. «Σταμάτησα να παίζω ποδόσφαιρο στην ηλικία των 19 ετών και σπούδασα άμεσα διοίκηση επιχειρήσεων στο Mannheim. Τότε ένιωσα ότι κάτι μου έλειπε, ότι δεν ήμουν ολοκληρωμένος, γι’αυτό και αποφάσισα να πάρω το δίπλωμα προπονητικής UEFA C. Πήρα την πρώτη προπονητική μου εμπειρία στις ακαδημίες του Pheonix Mannheim, ένιωσα ότι ήταν κάτι που απολάμβανα και ήμασταν αρκετά επιτυχημένοι. Στη συνέχεια, ήρθε το αίτημα από την Καρλσρούη».

Περιγράψτε μας την εμπειρία σας στην Καρλσρούη «Εκεί είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω στο NLZ, όπου ήμουν αρχικά βοηθός προπονητή στην K19 και εν συνεχεία πρώτος προπονητής σε διάφορες ομάδες της ακαδημίας. Έτσι αυτό που αρχικά προοριζόταν ως χόμπι, εξελίχθηκε σε κάτι πολύ περισσότερ».

Ως προπονητής στο πρωτάθλημα Κ19, δουλέψατε και με ποδοσφαιριστές της επαγγελματικής Bundesliga, όπως ο Χακάν Τσαλχάνογλου ή ο Βιτσέντζο Γκρίφο. Ήταν αυτοί οι παίκτες που ξεχώρισαν περισσότερο εκείνη την εποχή; «Αναφορικά με τον Χακάν, παρατηρήσαμε νωρίς ότι ήταν ένα επίπεδο πιο πάνω από άλλους παίκτες, όσον αφορά την τεχνική του, αλλά και τη γρήγορη δράση του στο χόρτο. Ο Βιτσέντζο ήρθε από την Κ19 της Pforzheim. Ήταν από τη «φουρνιά» παικτών της προηγούμενης χρονιάς και ένα μεγάλο ταλέντο. Ήταν ένας ποδοσφαιριστής που μπορούσε να κάνει πάρα πολλά πράγματα με τη μπάλα, ένας «ποδοσφαιριστής του δρόμου». Δουλέψαμε μαζί του σε ότι υστερούσε, όπως τη σωματοδομή του, και την κατανόηση της τακτικής. Αυτό σίγουρα τον βοήθησε, ώστε να γίνει στη συνέχεια ένας έμπειρος παίκτης επιπέδου Bundesliga».

Κατά το πρόγραμμα προπονητικής που ακολουθήσατε όσο βρισκόσασταν στην ομάδα της Καρλσρούης, γνωρίσατε και κάποιους συναδέλφους σας που ξεχωρίζουν με τις επιδόσεις των ομάδων τους, όπως ο πρώην προπονητής της Σάλκε και νυν της Σπαρτάκ Μόσχας, Domenico Tedesco και ο νυν προπονητής της Λειψίας (σ.σ. που διαπρέπει φέτος στην Bundesliga) Julian Nagelsmann. Έχετε κρατήσει επαφή με κάποιον από αυτούς τους δύο ή γενικότερα με κάποιον άλλο συνάδελφό που γνωρίσατε τότε; «Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το να γνωρίζεις τις προσωπικότητες και τις σκέψεις άλλων συναδέλφων. Με τον Domenico Tedesco, για παράδειγμα, καθόμασταν δίπλα στο τραπέζι και εξακολουθούμε να έχουμε μια πολύ καλή σχέση. Με τον Julian Nagelsmann έχουμε κρατήσει κάποιες επαφές, αλλά όχι όσο με τον Tedesco. Αντίστοιχα έχουμε κρατήσει κάποιες τυπικές επαφές και με τους Alexander Nouri και Jeff Strasser. Το γεγονός ότι πολλοί εξ’αυτών εργάζονται σε ομάδες της Bundesliga είναι ενδεχομένως ιδιαίτερα αγχωτικό με αποτέλεσμα η επικοινωνία μαζί τους, να μην είναι τόσο εύκολη».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΤΑΛΗΣ