Η θυσία των Ηπειρωτών στην Κρήτη

Αναλυτικά η επιστολή των κυρίων Μακρή και Μπαλαδήμα:

Με αφορμή τον τελευταίο αγώνα της τοπικής μας ομάδας, του ΠΑΣ Γιάννινα στο Ηράκλειο με αντίπαλο την ομάδα του ΟΦΗ και την αναφορά εκ μέρους τους  "Σεβασμό σε αυτούς που σας έκαναν Έλληνες" γεννήθηκε μέσα μας η ανάγκη να πληροφορηθούν όλοι οι Ηπειρώτες τι συνάφι η πραγματικά εκείνα τα χρόνια,και έτσι όλοι να είναι ενήμεροι τι πραγματικά συνέβη, έτσι ώστε σε οποιαδήποτε κουβέντα έχουμε να ξέρουμε τα γεγονότα.

Ο Αριστοτελης συνήθιζε να λέει....«Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δ’ αλήθεια», όταν κάποιες φορές διαφωνούσε με ιδέες του δασκάλου του,Πλάτωνα. Έλεγε δηλ: Φίλος  ο Πλάτωνας,όμως περισσότερη φίλη η αλήθεια. Ο,τι ακολουθεί είναι μια απάντηση σε ένα πανό που υψώθηκε στο πρόσφατα ματς ΟΦΗ -ΠΑΣ ΓΙΑΝΝΙΝΑ, πρίν λίγο καιρό.

Το πανό ούτε λίγο-ούτε πολύ,έγραφε. «Σεβασμό σε αυτούς που σας ξαναέκαναν Έλληνες !» Προφανώς αναφερόταν στις μάχες του 1ου Βαλκανικού πολεμου 1912-13. Ακολουθούν στη συνέχεια μερικές γραμμές,πρός αποκατάσταση της αληθειας.

1ον. Οντως στις μάχες της ευρύτερης περιοχής Ιωαννίνων,έλαβαν μέρος κάποια εθελοντικά σώματα Κρητών φοιτητών και μαθητών. Οι μαρτυρίες τους ανεβάζουν κοντά στους 300 άνδρες. Συμμετείχαν επίσης εθελοντικά σώματα Κρητών, υπό τους Γύπαρη, Κυριάκο Μητσοτάκη, Σκουλά και άλλους με συνολικό αριθμό από 2.000-3.000 άνδρες. Το ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών που συμμετείχε επίσης στις επιχειρήσεις, ήταν κανονικό στρατιωτικό σώμα, ενταγμένο υποχρεωτικά στους ευρύτερους σχηματισμούς του Ελληνικού Στρατού. Μέχρι και τον πόλεμο του 1940, η κλήση για στρατιωτική θητεία ή για επιστράτευση, γινόταν κατά νομούς και περιφέρειες και όχι από όλη την χώρα,όπως αργότερα. Αρκεί να θυμηθούμε πως η 8η Μεραρχία,υπό τον Κατσιμήτρο,που δέχθηκε όλη την πίεση των Ιταλών κατά τις πρώτες μέρες του πολέμου του -40, ήταν επανδρωμένη κατά τα 4/5 από Ηπειρώτες μαχητές!!

Σχετικά με αυτα που λέμε,είναι αποκαλυπτικός ο Ελύτης -μαχητής κι ο ίδιος- στο Αξιον Εστι....

«Ξημερώνοντας τ' Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά, για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που
κρατούσανε ως τότε οι Αρτινοί, από Χιμάρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ' την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σκεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο.»

2ον. Όμως  Εθελοντικό σώμα αποτελούμενο από 1.200 άνδρες,που συμμετείχε εξίσου στις μάχες εκείνες,είχαν σχηματίσει επίσης οι Γαριβαλδινοί Ερυθροχίτωνες,του Ιταλού Ριτσιότι Γκαριμπάλντι. Ο Ριτσιότι ήταν υιός του ελευθερωτή της Ιταλίας, Τζουζέπε Γκαριμπάλντι. Στο σώμα των Ιταλών,συμμετείχαν και Έλληνες Ερυθροχίτωνες. Μεσα σ´αυτούς και 70 Κερκυραίοι,μαζί και ο Κερκυραίος βουλευτής και ποιητής Λορέντζος Μαβίλης ο οποίος ξεψύχησε στο Δρίσκο, τραυματισμένος βαρύτατα, λέγοντας την αθάνατη φράση: «δεν ήλπιζα ποτέ τέτοια τιμή.Να δώσω τη ζωή μου για την Ελλάδα» Η πλατεία Μαβίλη των Αθηνών,φέρει το όνομά του.

3ον. Στις μάχες εκείνες πήρε μέρος,και ένα ακόμα Εθελοντικό σώμα,αποτελούμενο από 230 Έλληνες της Αμερικής,γνωστός ως «Ιερός Λόχος Φιλαδέλφειας» και αποκαλούμενος τότε, ως Λόχος των Αμερικάνων!
Τα παράτησαν όλα προκειμένου να έλθουν και να αγωνιστούν στην Πατρίδα. Την προσπάθειά τους στήριξαν οικονομικά οι εκεί Ηπειρώτες μετανάστες. Μίσθωσαν επιβατικό πλοίο, αγόρασαν 4 πεδινά κανόνια και οπλισμό και το Νοέμβριο 1912 έφτασαν στην ευρύτερη περιοχή. Οι μισοί σκοτώθηκαν στην Αετοράχη Ιωαννίνων! Συνολικά από την Αμερική ήλθαν 30.000 άνδρες εξοπλισμένοι από το υστέρημα των εκεί μεταναστών!

4ον. Εθελοντικά σώματα Ηπειρωτών ανταρτών,υπό τον Γερογιάννη και άλλους,κοντά στους 500 άνδρες.

5ον. Εθελοντικό σώμα Κυπρίων,περί τους 2.000 άνδρες.

6ον. Εθελοντικο σώμα Χειμαρριωτών, οι οποίοι δημιούργησαν μεγάλο πρόβλημα στα μετόπισθεν των Τούρκων.

7ον. Η κυρία δύναμη όμως ήταν ο κανονικός Ελληνικός στρατός. Αριθμούσε πριν τον πόλεμο περί τους 100.000 άνδρες,οι οποίοι επιτέθηκαν σε δυο μέτωπα. Με επτά μεραρχίες στο μέτωπο του Σαρανταπόρου Λαρίσης και με μία (1) μεραρχία στο δεύτερο μέτωπο, στα δικά μας Πέντε Πηγάδια,στη διαδρομή του οδικού άξονα μεταξύ Άρτας-Ιωαννίνων. Όλοι αυτοί επομένως πολέμησαν τότε και ελευθέρωσαν την Ήπειρο.

Στη συνέχεια όμως θα αφιερώσουμε στους φίλους μας Κρητικούς -οι οποίοι συνηθίζουν να κουνάνε επιδεικτικά στούς άλλους το δάκτυλο-μια πολύ γνωστή σ´αυτούς ιστορία,η οποία συνέβη στα 1828 στο Φραγκοκάστελο Χανίων,δίπλα από τα Σφακιά!

Ο Χατζημιχαλης Νταλιάνης γεννημένος στα 1775,στο Δελβινάκι,σπούδασε στην Ιταλία,και στη συνέχεια ασχολούμενος με το καπνεμπόριο έγινε πάμπλουτος. Μέλος ο ίδιος της Φιλικής Εταιρείας,πουλά τα πάντα όταν ξεσπά η Ελληνική Επανάσταση και με δικά του έξοδα,σχηματίζει το πρώτο σώμα τακτικού ιππικού. Την περίφημη καβαλαρία. Παίρνει μέρος σε πάμπολλες μάχες,με αποκορύφωμα τη μάχη του Φαλήρου,στο πλευρό του Καραϊσκάκη,όπου ο τελευταίος χάνει και τη ζωή του,πριν ακόμη ξεκινήσει η μάχη, σε μιά αψιμαχία την οποία προκάλεσαν μεθυσμένοι  (!) Κρητικοί!

Στα 1828 προσκεκλημένος των επαναστατημένων Κρητών -γιά να αναλάβει την ηγεσία της εκεί επανάστασης- μεταβαίνει στην Κρήτη,συνοδεία 100 ιππέων και 500 πεζών Ηπειρωτών. Όταν το μαθαίνει ο Μουσταφά Πασά της Κυδωνίας -Αλβανός στην καταγωγή,αλλά διορισμένος από τους Τούρκους γενικός διοικητής της Κρήτης- αποφασίζει να του επιτεθεί με 8.000 Τούρκους.

Ο Χατζημιχάλης μετακινείται νότια στην περιοχή των Σφακίων,στο Φραγκοκάστελο και παράλληλα νικά σε μια πρώτη μάχη,τις δυνάμεις του Μουσταφά. Οι Σφακιανοί τον προτρέπουν να αποτραβηχτεί στα βουνά, αλλά ο Νταλιάνης τους αντικρούει λέγοντάς τους: «Κρυφτείτε εσείς στα βουνά και κοιτάξτε εμένα πως πολεμάω στον κάμπο». Τάσσει τους μισούς Ηπειρώτες περιμετρικά του Φραγκοκάστελου,οι οποίοι για να μην υποχωρήσουν από τις θέσεις τους,δένονται ο ένας από το πόδι του αλλουνού, με τριχιές! Οι υπόλοιποι κλείνονται στο κάστρο.

Καταφθάνει τέλος κι ο Μουσταφά Πασάς στις 17 Μαΐου 1828 με όλο το ασκέρι του και χωρίς να χρονοτριβεί,επιτίθεται κατευθείαν με την Τουρκική καβαλαρία. Οι έξω του κάστρου Ηπειρώτες,προλαβαίνουν και ρίχνουν μιά ομοβροντία και βγάζουν κατ´ευθείαν τα γιαταγάνια, δεμένοι όντες όλοι από τα πόδια! Η μάχη άνιση,ιππείς εναντίον πεζών. Ο Χατζημιχάλης βλέποντας το άνισο του αγώνα,διατάζει τους έγκλειστους ιππείς τους και όλοι μαζί -και οι 100- ανοίγουν τις πύλες και τρέχουν σε βοήθεια των έξω Ηπειρωτών.

Πρόλαβε λίγους ζωντανούς,τους βάζουν ανάμεσα στα άλογα και όλοι μαζί,αρχίζουν να υποχωρούν προς το κάστρο. Περικυκλωμένοι από χιλιάδες Τούρκους σκοτώνουν και σκοτώνονται. Η μάχη συμφωνα με τις μαρτυρίες των ίδιων των Σφακιανών που παρακολουθούν από τους γύρω λόφους,είναι πολύ σκληρή! Λένε οι Σφακιανοί,πως προχωρά πάνω σε σωρούς σκοτωμένων Τούρκων.

Κάποια στιγμή φτάνουν σε μια πύλη,πίσω ο Χατζημιχάλης. Πάλι σύμφωνα με μαρτυρίες των Σφακιανών,τον περικυκλώνουν καμιά εικοσαριά Τούρκοι. Σκοτώνει πολλούς,αλλά κάποια στιγμή πέφτει ο ήρωας,ακριβώς έξω από την πύλη που δεν πρόλαβε να ανοίξει!

Οι υπόλοιποι έγκλειστοι Ηπειρώτες αμύνονται για δυο-τρεις μέρες κι αποφασίζουν έξοδο,υποφέροντας από πείνα και δίψα. Από το αρχικό σώμα των 600 Ηπειρωτών,μαζί κι ο αρχηγός,σχεδόν όλοι,έμειναν εκεί.
Οι Τουρκοι διέταξαν να μη θαφτούν και πέταξαν τις σωρούς σε μια σπηλιά δίπλα από τη θάλασσα!

Λίγα χρόνια μετά οι Σφακιανοί, άρχισαν να παρατηρούν ένα περίεργο φαινόμενο. Τους Δροσουλίτες! Παρατηρείται κάθε χρόνο από τα τέλη Μαΐου,μέχρι τα τέλη Ιουνίου! Κινούμενες σκιές ιππέων,με την πρωινή δροσιά,φαίνονται να διασχίζουν τον κάμπο του Φραγκοκάστελου και να χάνονται μετά, στα βουνά των Σφακίων!

Η επιστημονική εξήγηση είναι πως πρόκειται είτε για οφθαλμαπάτη που δημιουργείται από την εξάτμιση της πρωινής δροσιάς που σχηματίζει φιγούρες,είτε για αντικατοπτρισμό καμιλιέρηδων της ερήμου,από τις απέναντι ακτές της Αφρικής.

Δεν υπάρχει όμως κανείς μα κανείς Σφακιανός που να μη πιστεύει σήμερα,πως είναι οι ψυχές των άταφων Ηπειρωτών και του αρχηγού τους Χατζημιχαλη Νταλιάνη,από το Δελβινάκι Ηπείρου,που δεν αξιώθηκαν της ταφής και περιπλανούνται κάθε χρόνο,τέτοια εποχή.

Αυτα τα ολίγα κι από μας τους Ηπειρώτες για να μη μας κουνούν το δάκτυλο οι Κρητικοί!

Το κείμενο αυτό γράφτηκε από τους Μακρή Ελευθέριο και Αποστόλη Μπαλαδήμα.